Page 119 - Yeşil Mucize Fotosentez

Yapra¤›n ‹çinde Neler Oluyor?

Yapraklar›n ‹lginç Hareketleri
Bir önceki bölümde gördü¤ümüz gibi bitkiler sanki canl› bir insan

gibi gören, dokunan, tat alan sistemlerle donat›lm›fllard›r. Bu duyular tek
tek ele al›nd›¤›nda hepsinin mükemmel tasar›mlara sahip oldu¤u görü-
lür. Bitkideki bu sistemlerin sonucu olarak ortaya ç›kan çeflitli hareket, bü-
yüme ve savunma mekanizmalar› da, alg› sistemleri gibi yarat›l›fl›n

önemli delillerini sergilemektedirler.
Kökleriyle topra¤a ba¤l› olan bitkiler belki bir yere gidemezler ama
o kadar da hareketsiz de¤illerdir. Bitkinin içinde henüz tam olarak anlafl›-

lamayan mekanizmalar, bitkinin ihtiyaçlar›na göre tepkiler vermesini
sa¤lar. Bitkiler, sanki gözü olmadan gören, eli olmadan dokunan bir can-
l› gibi ›fl›¤a, suya, besine ulaflmak için ilginç hareketler sergilerler. Her
tepki kendi içinde ayr› bir sisteme ve tasar›ma sahiptir. Bitkinin maksi-

mum geliflimini sa¤lamak için tasarlanm›fl olan bu sistemleri kontrol eden
özel enzimler, hormonlar ve özel dokular vard›r.
Bitkilerin hareketlerini sa¤layan en önemli etkenlerden biri ›fl›¤a olan

duyarl›l›klar›d›r. Bitki filizlerindeki ›fl›¤a duyarl›l›k ya da fototropizm (›fl›-
¤a yönelim) olarak bilinen yard›m sistemi, genelde insan gözünün görü-
nür ›fl›¤a olan duyarl›l›¤› gibidir. Tüm duyu sistemlerinde oldu¤u gibi ilk
meydana gelen olay uyar›c›n›n, yani ›fl›¤›n alg›lanmas›d›r. Bu ›fl›¤›n alg›-

lanabilmesi için tek yol, ›fl›¤›n pigment ad› verilen kimyasal materyaller
taraf›ndan emilmesidir. Emilim süreci s›ras›nda elde edilen enerji, sonra-
s›nda di¤er sistemleri çal›flt›rmak için kullan›lacak olan kimyasal enerjiye

dönüfltürülür. Bitki filizi içindeki ›fl›¤a duyarl› yard›m sistemi iki aflama-
dan meydana gelir: ‹lk aflamada devreye giren mekanizmalar ›fl›k uyar›-
c›s›n› al›r; onu elektriksel ve kimyasal sinyallere dönüfltürür. ‹kinci, yani
cevap mekanizmas› ad› verilen aflamada ise dal›n büyümesi için gerekli

sistemler devreye sokulur, böylece bitki ›fl›¤a do¤ru yönelir. 53

117