Page 115 - Canlılardaki Fedakarlık ve Akılcı Davranışlar

113

itab›n bu bölümüne kadar genellikle canl›lar›n yavrular›na
karfl› gösterdikleri fedakarl›klardan ve flefkatli tav›rlardan söz
edildi. Ancak do¤ada, fedakarl›k, iflbirli¤i, dayan›flma gibi
özellikler sadece yavrular söz konusu oldu¤unda ortaya ç›k-
maz. Canl›lar›n birço¤u aralar›nda büyük bir dayan›flma içerisindedirler.
Hatta, zaman zaman türler aras›nda dahi dayan›flma, iflbirli¤i gibi davran›fl-
lar görmek mümkündür. Özellikle sürüler veya koloniler halinde yaflayan
canl›lar, toplu yaflaman›n birçok avantaj›na sahiptirler.
Evrimcilerin, tüm do¤an›n k›yas›ya bir mücadele içinde oldu¤u, hayat-
ta kalabilmek için tüm canl›lar›n birbirleriyle rekabet etmek zorunda olduk-
lar› iddialar›n›, hayvan topluluklar›n›n yaflant›lar› kesin olarak geçersiz k›l-
maktad›r. Canl›lar, ço¤unlukla rekabetin de¤il, dayan›flman›n, iflbirli¤inin,
birbirinin ç›karlar›n› kollaman›n ve fedakarl›¤›n avantajlar›n› kullanmakta-
d›rlar.
Asl›nda evrimciler de do¤ada görülen bu aç›k gerçe¤in fark›ndad›rlar
ancak bunu evrim teorisi ile ba¤daflt›rman›n yollar›n› ararlar. Örne¤in ünlü
evrimci Peter Kropotkin, Do¤u Sibirya ve Mançurya'da yapt›¤› incelemeler-
de, hayvanlar aras›ndaki karfl›l›kl› yard›mlaflman›n birçok örne¤ini tespit et-
mifl ve hatta bu konu üzerine bir kitap yazm›flt›r. Kropotkin kitab›nda canl›-
lar aras›ndaki dayan›flma için flunlar› söylemektedir:
Yaflam mücadelesi kavram› üzerinde çal›flmaya bafllad›¤›m›zda, bizi ilk
flafl›rtan karfl›l›kl› yard›mlaflma örneklerinin çoklu¤u oldu. Ço¤u evrim-
ci taraf›ndan kabul edildi¤i gibi sadece nesil yetifltirmek için de¤il, ay-
n› zamanda bireylerin güvenli¤i ve yiyecek sa¤lanmas› için de bu yar-
d›mlaflma örneklerini görmekteyiz. Hayvanlar aleminin büyük bölü-
münde karfl›l›kl› yard›mlaflma bir kurald›r. Karfl›l›kl› yard›mlaflma,
hayvanlar aleminin en alt kademesindeki hayvanlarda bile görüle-
bilmektedir… 108

Bir evrimci olmas›na ra¤men Kropotkin, do¤ada gördü¤ü aç›k deliller
karfl›s›nda, evrimin temel iddias›na tamamen ters bir yorumda bulunmufl-
tur. Sonraki sayfalarda anlat›lacak olan baz› örneklerde de görülece¤i gibi
canl›lar ve hatta türler aras›ndaki dayan›flma ve iflbirli¤i, bu canl›lar›n gü-
venlikleri ve besin kaynaklar› aç›s›ndan son derece önemlidir. Do¤adaki bu