Page 119 - Canlılardaki Fedakarlık ve Akılcı Davranışlar

Canl›lar Aras›ndaki Dayan›flma ve ‹flbirli¤i 117

Canl›lar Tehlikelere Karfl› Birbirlerini Uyar›rlar
Topluluk halinde yaflaman›n en büyük avantajlardan biri tehlikelere
karfl› daha fazla korunma sa¤lanmas›d›r. Çünkü topluluk içinde yaflayan
hayvanlardan herhangi biri tehlikeyi sezdi¤inde sessizce olay yerinden kaç-
mak yerine vargücüyle çevresindeki di¤er hayvanlar› da uyar›r. Her bir can-
l› türünün kendine özgü bir uyar› flekli vard›r. Örne¤in tavflanlar ve baz› ge-
yikler tehlikeyi sezdiklerinde çevrelerindeki hayvanlar› uyarmak için kuy-
ruklar›n› dikerler. Ceylanlar ise ilginç bir z›plama dans› yaparlar. 110

Birçok küçük kufl, düflmanlar›n› fark ettiklerinde hemen öterek alarm
verirler. Sar› asma kuflu gibi türler alarm verirlerken dar frekans aral›¤› olan
ve yüksek perdeden bir ses ç›kart›rlar. ‹nsan kula¤› bunu ince bir ›sl›k gibi
alg›lar. Bu sesin en önemli özelli¤i ise kayna¤›n›n yönünün anlafl›lmamas›-
d›r. 111 Bu, sürüsünü uyaran kufl için önemli bir avantajd›r. Çünkü kufl asl›n-
da düflman› gördü¤ünde 盤l›k atarak bütün dikkati üzerine çekmeyi göze
almaktad›r. Ama sesin yönü belli olmad›¤› için tehlike nispeten azalmakta-
d›r.
Koloniler halinde yaflayan böceklerde de, tehlikeyi ilk sezen böcek bü-
tün koloniyi uyar›r. Ancak, tehlikeyi haber veren böce¤in salg›lad›¤› alarm
kokusu düflman›n da dikkatini çeker. Dolay›s›yla kolonisini tehlikeye karfl›
uyaran böcek ölümü de göze alm›fl olur. 112
Çay›r köpekleri büyük koloniler fleklinde yaflarlar. Adeta bir kent hali-
ne dönüflmüfl olan yuvalar›, yaklafl›k 30 hayvan›n yaflad›¤› bölümlere
ayr›lm›flt›r. Bu kentteki hayvanlar›n tümü birbirini tan›r. Her zaman tünel
d›fl›nda ve girifllerde bulunan tepeciklerin üzerinde her yönü görebilecek fle-
kilde arka ayaklar› üzerinde dikilmifl nöbet tutan hayvanlar bulunur. Nöbet-
çilerden biri, bir düflman görürse, ›sl›k fleklinde bir dizi havlama sesi ç›kar›r.
Bu uyar›, di¤er nöbetçiler taraf›ndan yinelenir ve uyar›, tüm kent taraf›ndan
duyularak alarm haline geçilmesini sa¤lar. 113

Burada öncelikle dikkat çekilmesi gereken bir nokta vard›r. Canl›lar›n
birbirlerini fedakarca giriflimlerle uyarmas› elbette düflündürücüdür. Ancak
daha da önemlisi bu hayvanlar›n her birinin birbirlerini "anl›yor" olmas›d›r.
Yukar›da söz etti¤imiz canl›lardan biri, örne¤in tavflan kuyru¤unu havaya