Page 48 - Hücredeki Mucize
P. 48
46 HÜCREDEK‹ MUC‹ZE
- Ribozoma halkalar› (aminoasitleri) teker teker, tafl›y›c› RNA (t-RNA) ad›
verilen moleküller getirir. Her tafl›y›c› RNA kendisine ait özel bir halkay›
(aminoasit) tafl›r. Tafl›y›c› RNA'n›n bir ucunda tafl›d›¤› aminoasit, di¤er ucun-
da ise yükünü b›rakaca¤› adresi yazan flifre (antikodon) vard›r. (flekil 3.2)
- Ribozoma gelen tafl›y›c› RNA elindeki adresin tarif etti¤i mesajc› RNA ka-
l›b›na oturur. Üzerindeki aminoasitini b›rak›r ve ribozomdan ayr›l›r. Ribozom
kal›p üstünde bir flifre (üç harf) kayar. Yeni flifrenin adresine sahip di¤er bir
tafl›y›c› RNA gelip kal›ba oturur, o da kendi aminoasitini b›rak›r. Kal›ptaki bü-
tün flifreler okundu¤unda aminoasitler
birbirleriyle ba¤lanm›fl ve protein mo-
lekülü oluflmufltur.
Sizin de tahmin edece¤iniz gibi yuka-
Protein sentezi için sitoplazmada: r›da birkaç cümlede en kaba hatlar›yla
aminoasitler, tafl›y›c› RNA'lar, ribozomla-
r›n alt ve üst parçalar› bulunur. özetledi¤imiz bu olay gerçekte çok da-
ha karmafl›k ara ifllemler sonucunda
(fiekil 3.3)
gerçekleflir. Ayr›nt›lara inildikçe görü-
len mucize ifllemler akl›n kavrama s›-
1. Bafllang›ç için bir
tafl›y›c› RNA, ribozo- n›rlar›n›n çok ötesindedir. Ve bizi çok
mun küçük parças›na
ba¤lan›r. önemli baz› sorularla karfl› karfl›ya b›-
rak›r.
‹lk soru protein üretiminin hemen ba-
fl›nda akla gelir. Gözle görülemeyen,
2. Ribozom parças› me-
sajc› RNA'n›n bafllang›ç fluursuz moleküllerden oluflan hücre,
flifreleri olan (AUG)'nin
oldu¤u k›s›ma oturur. hangi irade ile birfleyler üretme karar›
almaktad›r? Çünkü karar alma yetene-
¤i, düflünebilen, de¤erlendirme yapa-
3. Ribozomun büyük par-
ças› küçük ribozom par- bilen fluurlu canl›lara ait bir özelliktir.
ças›na ba¤lanarak üreti-
mi yapabilecekleri ribo- O halde, karbon, hidrojen, oksijen,
zom kompleksini olufl-
tururlar. azot atomlar›ndan oluflmufl moleküller
nas›l bir karar alma yetene¤ine sahip
mRNA
Mesajc› RNA'n›n
kenetlenme
bölgesi
tRNA
‹lk tafl›y›c› ‹kinci tafl›y›c›
RNA'n›n RNA'n›n
ba¤lanma ba¤lanma
ÜRET‹M noktas› noktas›
KOMPLEKS‹
(Bir mRNA üretim
yapmak için, iki par- 1. Ribozoma gelen 2. Protein sentezinin baflla- 3. ‹kinci 3'lü flifreye kar-
çadan oluflan ribozo- tRNA'n›n ve mRNA'n›n mas›n› emreden (UAG) flif- fl› gelen aminoasit, ken-
ma kenetlenmifl) konumlar›n› gösteren resine karfl› gelen amino- disine ait tafl›y›c› RNA
flekil. asidin tafl›y›c› RNA taraf›n- taraf›ndan ribozoma ge-
dan getirilmesiyle protein tirilir.
sentezi bafllar.
