Page 46 - Hücredeki Mucize

44 HÜCREDEK‹ MUC‹ZE

üretim robotlar›n›n anlayabilece¤i planlara döker. Bu planlar özel bir iletiflim
sistemiyle montaj robotuna gönderilir.
Montaj sistemi titizlikle uça¤› yapmaya koyulur. Uça¤›n herbir parças›, yal-
n›zca o parçadan sorumlu olan uzman taraf›ndan montaj robotuna getirilir ve
ilgili yerlere monte edilir. Yap›lacak en küçük hata uça¤›n düflmesine neden
olacakt›r; ama sistem hata yapmaz. ‹stisnai olarak hatal› bir ürün üretilirse, bu
ürün hassas kontrolörler taraf›ndan an›nda tesbit edilir ve kesinlikle devre d›-
fl› b›rak›l›r. Dahas›, hatal› ürün, parçalar›na ayr›larak bu parçalar yeni üretim-
lerde tekrar kullan›l›r. Hiçbirfley israf edilmez. Fabrika ayn› ortamda, yüzlerce
uçak, diyaliz makinesi, bilgisayar, otomobil gibi birbirinden farkl› ürünleri ay-
n› anda üretebilmektedir. Bu ürünlerin baz›lar›n› kendisi kullan›r, baz›lar›n›
da d›flar› satar.
Hücredeki organizasyon bu bilim-kurgu örnekten çok daha mükemmel-
dir. Baflta da belirtti¤imiz gibi, insan vücudunda 200.000 tane birbirinden
farkl› protein çeflidi kullan›l›r ve bunlar›n hepsi hücrelerde üretilir. Her hücre-
de bütün proteinlerin yap›m planlar› mevcuttur. Buna karfl›n, hücre yaln›zca
kendi içinde kullanaca¤› ve d›flar›ya ihraç edece¤i proteinlerin bilgisini kendi
DNA's›ndan seçer ve üretimini bu do¤rultuda yapar. Üretilen proteinlerin ara-
lar›ndaki ifllevsel farklar ise en az, bir uçakla, televizyonun aras›ndaki fark ka-
dar büyüktür.

Protein Üretimi Nas›l Gerçekleflir?
- Vücutta herhangi bir proteine ihtiyaç duyuldu¤u zaman bunu üretecek
hücre ya da hücreler bir seri kompleks ifllemleri gerçeklefltirmek üzere hare-
kete geçerler. Bu, hücrenin kendi yap›s›nda kullanaca¤› veya kendi d›fl›nda
kullan›lmak üzere ihraç edece¤i bir protein çeflidi olabilir. Kendi iç yap›s› ile
ilgili bir proteininin üretimine hücre kendisi karar verirken, d›flar›da kullan›la-
cak bir proteinin üretimi için o hücreye protein gibi özel elçilerle mesaj gelir.
- Söz konusu proteinin yap›s› hakk›nda her türlü bilgi hücrenin çekirde-
¤indeki DNA'larda kodludur. Üretilecek proteinle ilgili gerekli bütün bilgiler
pekçok enzimin yard›m›yla DNA'dan kopyalanarak DNA üzerinde flerit halin-
de bir RNA molekülü elde edilir. Art›k protein, RNA'n›n DNA'dan kopyalad›¤›
bu bilgilere göre üretilece¤i için bu RNA'ya mesajc› (m) RNA ad› verilir.(flekil
3.1)
- Bilgileri alan mesajc› RNA, hücrenin ana üretim birimi olan ribozomlar-
dan birisine yönelir. Ribozom, mesajc› RNA'n›n fleridinin bafllang›ç ucundan
bilgileri okumaya bafllar. DNA'daki üç harften oluflan flifrelerin herbiri protein
zincirinin halkalar›ndan olan bir aminoasiti temsil eder.
- Ribozom, mesajc› RNA'dan ö¤rendi¤i s›ralamayla halkalar› (aminoasitle-
ri) birlefltirir ve zinciri oluflturur.