Page 178 - Evrim Açmazı 2. Cilt

TEOR‹
176

yiflle teori kökleflmifl bir hipotezdir. An- herhangi bir açıklama test edilebilmeli-
cak teori deneylerle ispatlanmıfl olması- dir. Böylece bir deneyin teoriyi çürütüp
na ra¤men, bunun aksinin ispatlanması çürütmedi¤ini tespit etmemiz mümkün
da mümkündür. Örne¤in Dalton'un atom olur. E¤er bir kimsenin bir olay hakkın-
teorisi olarak bilinen "atom, maddenin da getirdi¤i açıklama hiç kimsenin test
bilinmeyen en küçük parçasıdır" iddiası edemeyece¤i veya çürütemeyece¤i fle-
günümüzde geçerlili¤ini yitirmifltir. 233 kilde ise, bu bir teori olmayacak bir
Geliflen bilim ve teknoloji atomdan çok inanç olacaktır. 234
daha küçük parçaların -örne¤in kuarkla- Evrimciler de ana evrimsel de¤iflim-
rın- varlı¤ını ortaya koymufltur. lerin çok yavafl ya da insanların hayat
Bilimsel bir teori, do¤adaki gözlem- sürelerinde gözlemleyemeyecekleri fle-
lenebilen bazı gerçekleri deneyler yo- kilde çok nadir oldu¤unu söylerler. Ev-
luyla açıklama giriflimidir. Sık sık tek bir rimci Theodosius Dobzhansky'e göre
do¤al olay aynı zamanda bir teori, bir evrimsel de¤iflimler meydana geldi¤inde
gerçek ve bir kanuna iliflkin olarak anla- bile, do¤a tarafından "nadir, tekrarı ol-
tılabilir. Örne¤in yerçekimi bir gerçektir. mayan ve aksi yönde de¤ifltirilemeyen"
Çekim kuvvetinin kendisini göremesek fleylerdir. Tanınmıfl evrimcilerden Paul
de, bu gücün etkisini yere bir fley düflür- Ehrlich ise evrim teorisinin hiçbir göz-
dü¤ümüzde görürüz. Bu çekimin nasıl lemle çürütülemez oldu¤unu, dolayısıy-
gerçekleflti¤i sorusunu anlatan bir de la ampirik bilimin dıflında kabul edilme-
yerçekimi teorisi vardır. Yerçekiminin si gerekti¤ini savunur. 235
nasıl iflledi¤ini gerçekte bilemesek de Di¤er taraftan da evrimciler evrimin
bunu açıklamaya çalıflan teoriler vardır. iki flekilde gerçekleflti¤ini öne sürerek -
Isaac Newton tarafından formüle edil- gözlemlenebilir mikro evrim ve gözlem-
mifl olan yerçekimi kanunu bunlardan lenemeyen makro evrim-, bu hayali sü-
biridir. Özetle bilimsel bir gerçek göz- reci bilimsel bir gerçek olarak yansıtma-
lemlenebilen do¤al bir olaydır, bilimsel ya çalıflırlar. (bkz. Mikro evrimin geçer-
bir teori bu do¤al olayın nasıl iflledi¤inin sizli¤i; Makro evrim masal›) Makro ev-
ve bilimsel bir kanun da bu do¤al olayın rim evrimcilere göre sürüngenlerin kufl-
matematiksel tarifidir. lara, maymunların insanlara de¤iflimi
Ampirik (deneysel) bilimin en için gerekli olan sınırsız varyasyon süre-
önemli gereklili¤i, incelemek istedi¤i- cidir. Ancak kimse bunun gerçekleflti¤i-
miz bir nesnenin ya da olayın gözlemle- ne flahit olmamıfltır. 236 Mikro evrim ise
nebilir olmasıdır. ‹kinci koflul ise bu nes- evrimcilere göre gözlemleyebilece¤i-
ne veya olay tekrar edilebilmelidir. So- miz, çeflit üreten belirli bir türün sınırlı
nuç olarak gözlemlenebilir ve tekrar edi- varyasyon sürecidir. Ancak mikro evrim
lebilir bir olay hakkında yapaca¤ımız olarak öne sürülen de¤iflimler yeni bir

Evrim Açmaz› (Ansiklopedik)