Page 244 - Amerikan Ulusal Bilimler Akademisi'nin Yanılgıları

BA evrimcilerinin basit bir yap› olarak görüp geçifltirdi¤i gör-
me sistemi gerçekte nas›l çal›fl›r? Gözün retina tabakas›ndaki
hücreler, üzerlerine gelen ›fl›k parçac›klar›n› nas›l alg›larlar?
Sorunun cevab› oldukça karmafl›kt›r. Fotonlar retinadaki hücrelere
çarpt›klar›nda, adeta birbiri ard›na ustaca dizilmifl domino tafllar›n› harekete
geçirirler. Bu domino tafllar›n›n ilki, "11-cis-retinal" ismi verilen ve fotonlar-
dan etkilenen bir moleküldür. Kendisine foton isabet etti¤i anda 11-cis-retinal
molekülü flekil de¤ifltirir. Bu flekil de¤iflikli¤i, 11-cis-retinal'e ba¤l› olan "ro-
dopsin" adl› proteinin de fleklini de¤ifltirir. Rodopsin, bu sayede, daha önce
hücre içinde yer alan ama fleklinin uyumsuzlu¤u nedeniyle etkileflim içine
giremedi¤i "transdusin" adl› bir baflka proteinle birleflebilecek hale gelir.
Transdusin, rodopsinle tepkimeye girmeden önce GDP isimli bir baflka
moleküle ba¤l›d›r. Rodopsin'e ba¤land›¤› anda, GDP'den ayr›l›r ve GTP
isimli yeni bir moleküle ba¤lan›r. Art›k 2 protein (rodopsin ve transdusin) ve
1 kimyasal molekül (GTP) birbirine ba¤lanm›fl durumdad›r. Bu yeni yap›n›n
tümüne "GTP-transdusinrodopsin" ismi verilir.
Ancak daha ifllem yeni bafllam›flt›r. GTP-transdusinrodopsin adl› yeni
birleflim, hücrenin içinde önceden beri var olan "fosfodiesteraz" adl› bir bafl-
ka proteinle ba¤lanmaya uygun bir yap›dad›r. Bu ba¤lanma zaman geçiril-
meden hemen yap›l›r. Bu ba¤lanman›n sonucunda ise fosfodiesteraz prote-
ini, yine daha önceden hücre içinde var olan cGMP isimli bir molekülü par-
çalama özelli¤i kazan›r. Bu ifllem birkaç tane de¤il, milyonlarca protein tara-
f›ndan gerçeklefltirildi¤i için, hücrenin içindeki cGMP oran› h›zla düfler.
Peki tüm bunlar›n görmeyle ilgisi nedir? Bu sorunun cevab›n› bulmak
için, bu ilginç kimyasal reaksiyon zincirinin son aflamas›na bakal›m. Hücre-
nin içindeki cGMP yo¤unlu¤unun düflmesi, hücrenin içindeki "iyon kanal-
lar›"n› etkileyecektir. ‹yon kanallar› dedi¤imiz fley, hücre içindeki sodyum
iyonlar›n›n say›s›n› düzenleyen proteinlerdir. Normalde cGMP molekülleri,
hücreye d›flar›dan sodyum iyonlar› tafl›makta, bir baflka molekül de fazla
iyonlar› d›flar› atmakta ve böylece denge sa¤lanmaktad›r. Ancak cGMP mo-

242