Page 240 - Amerikan Ulusal Bilimler Akademisi'nin Yanılgıları

Amerikan Ulusal Bilimler Akademisi'nin Yan›lg›lar›

Trombositler, görevlerini yerine getirdikten sonra ölür. Onlar›n kendile-
rini feda etmeleri, kan p›ht›laflma sisteminin yaln›zca bir parças›d›r.
Kan p›ht›laflmas›n› sa¤layan bir di¤er protein de trombindir. Bu
madde yaln›zca aç›k bir yaran›n oldu¤u yerlerde üretilir. Bu üretim ne
az ne de fazla olmal›d›r. Üstelik üretim, tam zaman›nda yap›lmal› ve yi-
ne tam zaman›nda durdurulmal›d›r. fiu ana de¤in trombin üretiminde
rol alan ve tamam› "enzim" olarak adland›r›lan yirmiden fazla vücut
kimyasal› tan›mlanm›flt›r. Bu enzimler, kendi üretimlerini durdurabilir
ya da bafllatabilir. Süreç öylesine bir denetim alt›ndad›r ki, trombin an-
cak tam bir doku yaralanmas› söz konusu oldu¤unda oluflur. Vücutta
p›ht›laflma için gerekli olan tüm enzimler yeterli miktara ulafl›r ulaflmaz,
yap›sal maddesi protein olan uzun iplikçikler oluflturulur. Bu iplikçikle-
rin ad› fibrinojendir. K›sa zamanda fibrinojen iplikçiklerinden bir a¤
oluflturulur. Bu a¤ kan›n d›flar› ak›fl›n›n oldu¤u yerde kurulur. Di¤er
yandan ise kandaki trombositler bu a¤a tak›larak birikir. Bu birikim yo-
¤unlafl›nca bir t›kaç vazifesi görerek kanaman›n durmas›n› sa¤layacak-
t›r. ‹flte p›ht› dedi¤imiz fley de bu y›¤›lmayla oluflan t›kaçt›r.
Yara tamamen iyileflince ise kan p›ht›s› çözülür.
Bir kan p›ht›s›n›n oluflmas›, p›ht›n›n s›n›rlar›n›n belirlenmesi, olu-
flan p›ht›n›n güçlendirilmesi veya ortadan kald›r›lmas›n› sa¤layan sis-
tem indirgenemez kompleksli¤e sahiptir. Kan›n p›ht›laflmas›, bir parça-
n›n di¤er bir parçay› harekete geçirmesi fleklinde ortaya ç›kan bir olay-
lar zinciridir.
Bir sonraki sayfada bu zinciri gösteren bir flema verilmifltir. Daha
ilk bak›flta olay›n ne kadar karmafl›k oldu¤u görülebilir.
Sistem en küçük ayr›nt›ya varana dek kusursuz bir biçimde çal›fl›r.
E¤er bu mükemmel iflleyen sistemde en ufak bir aksakl›k olsayd›
ne olurdu? Mesela yara olmad›¤› halde kanda p›ht›laflma olsayd›? Ya da
yaran›n etraf›nda oluflan p›ht› yerinden rahatl›kla ayr›lsayd›? Bu sorula-
r›n tek bir cevab› vard›r: Böyle bir durumda kalp, akci¤er veya beyin gi-
bi hayati organlara giden yollar p›ht› t›kaçlar›yla t›kan›rd›. Bu ise kaç›-
n›lmaz olarak ölümle sonuçlan›rd›.

238