Page 102 - Doğadaki Mühendislik

Doğadaki Mühendislik

OP TİK KU RAL LA RI NI Bİ LEN KE LE BEK LER
Fizikçilerin optikte kullandıkları üç temel kural vardır. Bunlar
sırasıyla şöyledir:
1) Bir yüzey, üzerine gelen güneş ışınlarının yüzeyle yaptığı açı 90 dere-
ceye yaklaştıkça ısınır.
2) Aynı açıda güneş ışını alan iki yüzeyden koyu renkli olanı daha çok
ısınır.
3) Yansıtıcı bir yüzey, üzerine gelen ışını normali (yüzey ile 90 derece
yaptığı var sayılan dikme) ile kaç derece yapıyorsa o açıyla yansıtır.
Bu kuralları fizik okuyanlar bilirler, ancak bugün pek çok insan bu
kuralların varlığından haberdar bile değildir. Bunların günlük hayat-
ta nasıl etkileri olduğundan ya da ne işe yaradıklarından da haber-
sizdirler. Elbette ki optik kurallarının herkesçe bilinmemesi son derece
doğaldır. Bunda yadırganacak bir durum yoktur. Ancak şaşırtıcı olan,
bu kuralları çok iyi bilen başka canlıların olmasıdır.
İnsanların bilmediği ya da farkında olmadığı bu kurallardan kele-
bekler haberdardır. Üstelik kelebekler bu optik kurallarından günlük
yaşamlarında da faydalanmaktadırlar. Bu konuyu Colias kelebek-
lerinden örnek vererek açıklayalım.
Colias kelebeği vücut sıcaklığı 28°C'den düşük olduğunda uçamaz.
Bu durumda hemen kanatlarını açar ve sırtını güneşe dönerek güneş
ışınlarını dik alacak şekilde durur. Kelebek
yeterince ısınıp vücut ısısı 40°C'ye kadar
çıktığında kendi ekseni etrafında 90
derece döner. Böylece güneş ışınlarını
yatay alır hale gelir. Bu hareket ile
güneş ışınlarının ısıtıcı etkisi en aza in-
dirilmiş olur. Dolayısıyla kelebeğin vü-
cut ısısı düşmeye başlar.

100