Page 378 - Üst Akıl İngiliz Derin Devleti'nin İç Yüzü 1. Cilt

376

zamanı olan 1896'da Doğu Anadolu'yu gezen Amerikalı gazeteci
George H. Hepworth da hatıralarında, İngiliz-Ermeni ilişkilerinden
bahseder. Bölgede Müslümanlarla Ermeniler arasındaki kanlı olayla-
rın asıl sebebinin yurt dışından gelen Ermeni komitacıları olduğun-

dan bahsettikten sonra şöyle devam eder: "Arada bir Ermeni komita-
cılarının tecavüzlerini yenilemeleri mümkündür. Onlar, maksatları-
nı açıkça söylüyorlardı. Kendileri olayların gerisinde, Türklerle
Ermenileri birbirlerini öldürmeye teşvik ederlerse, Avrupa'nın kuvve-
te başvurarak müdahale edeceğine ve ondan sonra kendilerinin
Ermeni Krallığı'nı yeniden kuracaklarına inanıyorlardı... İngiltere,

onları yeni çabaları için övüyor ve teşvik ediyordu. İngilizler, gece
karanlığı ortalığı sarınca, şehirlerin içindeki yollardan gizlice hareket
ederek, kendilerini destekleyeceklere söz vermeleri halinde, hükümet-
lerinin onların yardımına koşacağını söylüyorlardı." 175

Nitekim 1896'da söz konusu Ermeni komitaları, Liverpool'da büyük
bir miting düzenlemişler, mitinge katılan Gladstone, uzun bir konuşma
yaparak Ermenileri tahrik eden ifadeler kullanmıştı. 176

Harvard Üniversitesi Tarih bölümü kürsü başkanı William L. Lan-
ger'e göre, Türkiye'de "hunharca akıtılan kanlardan, daha ziyade İngilte-
re sorumluydu". 177

Anadolu'daki İngiliz konsoloslarının himaye ve yönetimindeki
Ermeni komitaların faaliyetleri, 1895 yılı Temmuz ve Ağustos aylarında
iyice yoğunlaşmıştır. 1895 yılı içerisinde çıkan bu Ermeni isyanları; 29
Eylül Divriği, 2 Ekim Trabzon, 6 Ekim Eğin, 7 Ekim Develi, 9 Ekim Akhi-

ÜST AKIL İNGİLİZ DERİN DEVLETİNİN İÇYÜZÜ