Page 672 - Üst Akıl İngiliz Derin Devleti'nin İç Yüzü 1. Cilt

670

İkinci Deneme Başlıyor

Lozan Görüşmeleri'nin kesildiği devrede, 17 Şubat 1923'te İzmir
İktisat Kongresi'nde konuşan Mustafa Kemal, kapitülasyonlar konusun-

da hiçbir tavizin verilmeyeceğini şu sözlerle ifade etmişti:

Osmanlı Devleti hakikatte ve fiilen istiklalden mahrum bir hale geti-
rilmişti. Bir devlet ki kendi tebaasına koyduğu vergiyi yabancılara
koyamaz; bir devlet ki gümrüklerini düzenleme hakkından yasaklı-
dır… Ve bir devlet ki yabancılar üzerinde yargı hakkını kullanamaz.

Böyle bir devlete bağımsız denilemez… 378

Bu sözler, kapitülasyonların kaldırılmasının Türk tarafı açısından
mecburi olduğunu tekrar belgeliyordu. Nitekim Lozan Görüşmeleri'nin,
kapitülasyonlar nedeniyle kesintiye uğraması Türk tarafının kararlılığını

etkilememişti. Öyle ki, 10 yıllık savaşın ardından varını yoğunu kaybet-
miş Türk tarafı, tekrar savaş hazırlıkları yapmaktan çekinmedi. Lozan
Görüşmeleri'nin kapitülasyonlar nedeniyle kesintiye uğramasıyla Musta-
fa Kemal, Türk ordusuna savaş hazırlıklarını yapmasını emretti.

Aslında Lozan Konferansı'nın kesintiye uğraması İtilaf Devletle-
ri'nin hiç de işine gelmiyordu. Büyük yıkım getiren I. Dünya Savaşı son-

rasında hiçbirinin yeni bir savaşa girmeye niyeti yoktu; keza 4 yıllık kor-
kunç savaş, yeneni de yenileni de harap etmişti. Ayrıca "barıştan yana
olmamak", Avrupa ülkelerinin üzerlerine alabileceği bir sorumluluk
değildi. Savaştan yorgun düşmüş Batı kamuoyunun barış istemesi, İtilaf

Devletleri'nin kapitülasyonlar konusunda daha fazla ısrarcı davranma-
masında büyük rol oynamıştı. Barış görüşmelerini durduran taraf olmak,
barışı istemeyen taraf olmakla eşdeğerdi ve böyle bir devletin büyük ölçü-
de hem kendi halkı hem de diğer devletler tarafından dışlanacağı açıktı.

Avrupa, bunu göze alamazdı.

ÜST AKIL İNGİLİZ DERİN DEVLETİNİN İÇYÜZÜ