Page 214 - Kuran Bilime Yol Gösterir

K K U U R R A A N N B B ‹ ‹ L L ‹ ‹ M M E E Y Y O O L L G G Ö Ö S S T T E E R R ‹ ‹ R R

yükseltileri, astronomiye ait baz› bilgiler, rüzgarlar, ulafl›m yollar›, büyük
f›rt›nalar ve bunlara karfl› al›nacak tedbirler gibi önemli konular yer al-
maktad›r. Konulardan da anlafl›ld›¤› kadar›yla Muhit, son derece ilmi ve
önemli bir eserdir. 267
Seydi Ali Reis, ayn› zamanda Ali Kuflçu'nun ünlü eseri Fethiye'sini Hu-
lasatu'l-Hey'e ad›yla çevirmifl ve eklemeler de yapm›flt›r. Gökleri sayar-
ken astronomi terimleri katm›fl, alemin merkezinin yerin merkezi oldu¤u-
nu ve a¤›r cisimlerin yerin merkezine do¤ru düfltüklerini ilave etmifltir. 268
Yazar, bir di¤er eseri Mir'at-i Kainat'da ise Günefl'in yükseltisi ve y›l-
d›zlar›n yerleri, k›blenin ve ö¤le vaktinin belirtilmesi, daire çemberleri-
nin, sinüs, kirifl ve tanjantlar›n bulunmas› ve karfl› tarafa geçilemeyen bir
nehrin geniflli¤ini ölçmek usulü gibi konularda bilgi vermektedir. Konu-
sunda çok önemli bilgiler vermifl ve geride çok de¤erli eserler b›rakm›fl
üstün bir denizci ve astronomdur. 269

T Ta ak ki iy yü üd dd di in n ( (1 15 52 21 1- -1 15 58 85 5) )

16. yüzy›l›n en önemli astronomlar›ndan biridir. Devletten görev al-
mak üzere Kahire'den ‹stanbul'a gelmifl, matematik bilimindeki ustal›¤›
nedeniyle Sultan'a tan›t›lm›fl ve onun yüksek yard›mlar›yla rasathane ha-

z›rlanm›flt›r. 270 ‹stanbul rasathanesini kuran Takiyüddin, gökcisimleri ile
ilgili ölçüm yapmak için kulland›¤› belli bafll› dokuz alet infla etmifl ve
bunlar XVI. yüzy›l›n en mükemmel gözlem araçlar› olmufltur. Bu araçlar-
dan biri olan "libne" y›ld›zlar›n meridyen geçifllerini gözlemekte kullan›-
lan bir duvar kadran›d›r. Bu aletle o dönemde gökcisimlerinin ekvatoral
koordinatlar›n›n saptanmas› mümkün olmufltur.
Takiyüddin'in en önemli eseri Sidretü'l-Münteha'd›r. Bu eserde Günefl
parametreleri üç gözlem noktas› yöntemi uygulanarak hesaplanm›flt›r.
Takiyüddin, Tycho Brahe ve Kopernik d›fl›nda dünyada bu yöntemi kul-
lanan üçüncü kiflidir. Benzer sonuçlara ulaflmalar›na ra¤men, Takiyüd-
din'in Günefl parametreleri konusunda yapt›¤› hesaplamalar 16. yüzy›l-
daki en do¤ru hesaplamalar olarak tarihe geçmifltir.
Takiyüddin, eserlerinde "saatlerden" bir astronomik araç gibi bahset-
mifltir. 271 Bu saatlerin en önemli özelli¤i dakik olarak, dakika ve saniyeyi

2 21 12 2 Harun Yahya