Page 74 - Hz. Musa (as)

HZ. MUSA (AS)

KURAN'DA GEÇEN "HAMAN" KELİMESİ

ESKİ MISIR YAZITLARINDA DA
YER ALMAKTADIR

Ku ran'da Es ki Mı sır hak kın da ve ri len bil gi le rin ba zı la rı ya kın za ma na ka dar giz li kal mış
ta rih sel bil gi le ri açı ğa çı kar mak ta dır. Bu bil gi ler, Ku ran'da ki her ke li me nin be lir li bir hik me -
te gö re kul la nıl dı ğı nı da bi ze gös ter mek te dir.
Kuran'da Firavun'la birlikte adı geçen kişilerden birisi "Haman"dır. Haman, Kuran'ın 6
ayrı ayetinde, Firavun'un en yakın adamlarından biri olarak zikredilir.
Buna karşılık Tevrat'ta Hz. Musa (as)'ın hayatını anlatan bölümde, Haman'ın adı hiç geç-
mez. Fakat Haman ismi Eski Ahit'in sonraki bölümlerinde, Hz. Musa (as)'dan yaklaşık 1100
sene sonra yaşamış, ve Yahudilere zulmetmiş bir Babil Kralının yardımcısı olarak geçmek-
tedir. Mısır hiyeroglifinin bundan yaklaşık 200 yıl önce çözülüp, eski Mısır yazıtlarında
"Haman" isminin bulunmasıyla ise gerçek bilgi ortaya çıkmıştır.
O za ma na ka dar Es ki Mı sır di lin de ya zıl mış ki ta be ler ve ya zı lar oku na mı yor du. Es ki Mı sır
di li hi ye rog lif ti ve çağ lar bo yun ca bu dil var lı ğı nı sür dür dü. Fa kat M.S. 2. ve M.S. 3. yüz yıl da Hı -
ris ti yan lı ğın ya yıl ma sı ve kül tü rel et ki siy le Mı sır, di ni ni ol du ğu gi bi di li ni de unut tu, ya zı lar da hi -
ye rog lif kul la nı mı azal dı ve so na er di. Hi ye rog lif ya zı sı nın kul la nıl dı ğı bi li nen en son ta rih M.S.
394 yı lı na ait bir ki ta be dir. Bun dan son ra bu dil unu tul du ve bu dil de ya zıl mış ya zı la rı oku ya bi -
len ve an la ya bi len kim se kal ma dı. Ta ki bun dan yak la şık iki yüz yıl ön ce si ne dek…
Es ki Mı sır hi ye rog li fi 1799 yı lın da, Ro set ta Sto ne adı ve ri len ve M.Ö. 196 ta ri hi ne ait bir
ki ta be nin bu lun ma sıy la çö zül dü. Bu tab le tin özel li ği üç fark lı ya zıy la ya zıl mış ol ma sıy dı: Hi -
ye rog lif, de mo tik (hi ye rog li fin el ya zı sı şek li) ve Yu nan ca. Yu nan ca me ti nin de yar dı mıy la
tab let te ki es ki Mı sır ya zı sı çö zül me ye ça lı şıl dı. Tab le tin tüm çö zü mü, Je an-Fran ço ise Cham -
pol li on ad lı bir Fran sız ta ra fın dan ta mam lan dı. Böy le ce unu tu lan bir dil ve bu di lin an lat tı ğı
ta rih ay dın lan mış ol du. Bu sa ye de es ki Mı sır uy gar lı ğı, on la rın din le ri ve sos yal ya şan tı la rı
hak kın da bir çok şey öğ re nil di.
Hi ye rog li fin çö zü müy le ko nu mu zu da il gi len di ren çok önem li bir bil gi ye da ha eri şil miş ol -
du: "Ha man" is mi ger çek ten de Mı sır ya zıt la rın da ge çi yor du. Vi ya na'da ki Hof Mü ze si'nde bu lu -
nan bir anıt üze rin de bu isim den söz edi li yor du. Ay nı ya zıt ta Ha man'ın Fi ra vu n'a olan ya kın lı -
ğı da vur gu la nı yor du. (Wal ter Wres zins ki, Aegyp tisc he Insch rif ten aus dem K.K. Hof Mu se um in
Wi en, 1906, J C Hin richs' sche Buch hand lung)
Tüm ya zıt la ra da ya nı la rak ha zır la nan "Ye ni Kral lık ta ki Ki şi ler" söz lü ğün de ise, Ha -
man"dan "Taş ocak la rın da ça lı şan la rın ba şı" ola rak bah se di li yor du. (Her mann Ran ke,
Die Ägyp tisc hen Per so nen na men, Ver ze ich nis der Na men, Ver lag Von J J Au gus tin in
Glücks tadt, Band I,1935, Band II, 1952)
Or ta ya çı kan so nuç önem li bir ger çe ği ifa de edi yor du. Ha man, Ku ran'a kar şı çı kan la rın
id di ası nın ak si ne, ay nen Ku ran'da geç ti ği gi bi Hz. Musa (as) za ma nın da Mı sır'da ya şa yan bir
ki şiy di ve Ku ran'da bah se dil di ği gi bi o, Fi ra vun'a ya kın ve in şa at iş le riy le il gi li bir ki şiy di.
Ni te kim Ku ran'da, Fi ra vun'un ku le yap ma işi ni Ha man'dan is te me si ni ak ta ran ayet de
bu ar ke olo jik bul guy la tam bir mu ta ba kat için de dir.
Fi ra vun de di ki: "Ey ön de ge len ler, si zin için ben den baş ka ilah ol du ğu nu
bil mi yo rum. Ey Ha man, ça mu run üs tün de bir ateş yak da, ba na yük sek çe

72