Page 11 - Portrait Painting

บทน�ำ

ด้วยศาสตราจารย์เกียรติคุณอิทธิพล ตั้งโฉลก ได้เคยบรรยายไว้ว่า “ศิลปะไม่เคยมีบทบาท
�
ี
และหน้าท่ในการลอกเลียนหรือจาลองธรรมชาติให้เหมือน ความเหมือนไม่เคยเป็นจุดหมายของ
1
ี
ั
การสร้างสรรค์เลย” จากประโยคดงกล่าวน้การเขียนภาพให้เหมือนจึงไม่ใช่ศิลปะ แต่เป็นกิจกรรม
การจะท�าให้ภาพเหมือนกลายเป็นศิลปกรรมจึงเป็นสิ่งที่ศิลปินต้องเรียนรู้และท�าความเข้าใจ แม้ว่า
ศิลปกรรมภาพเหมือนบุคคลจะถูกผูกไว้กับความเหมือน แต่ความเหมือนที่ว่านี้ก็ถูกแบ่งออกเป็น 2
กลุ่ม คือเหมือนจริงแนวภววิสัยซึ่งมีความประณีต ในทุก ๆ ส่วนของภาพ ดังผลงานที่ปรากฏในช่วง
ี
ุ
ิ
ิ
ยคเรมต้น และความเหมอนจรงแนวอตวสัยซงมความคดว่าความเหมือนไม่ได้เหมอนเพยงผิวนอก
ื
่
่
ั
ิ
ึ
ื
ี
ิ
ในช่วงศตวรรษที่ 19 ยกตัวอย่าง Self Portrait โดยศิลปิน Vincent Van Gogh แม้กายภาพไม่ใช่
ความเหมือนจริงดังเช่นภาพถ่าย สีที่ผิดไปจากความเป็นจริง สิ่งที่น่าสนใจคือรูปร่างรูปทรง สี และ
ทีแปรงที่เกิดขึ้น ศิลปินเพียรพยายามค้นหาความเหมือนจากภายใน จิตใจ อารมณ์ และความรู้สึก
อันเป็นตัวตน Self Portrait ของ Vincent Van Gogh จึงเป็นภาพเหมือนที่ถ่ายทอดทุกอย่าง ทั้ง
รูปร่างหน้าตา นิสัยใจคอ และสิ่งที่ศิลปินก�าลังเป็นหรือก�าลังเผชิญในขณะนั้นให้แก่ผู้ชมได้รับรู้
ื
ุ
ี
ิ
ภาพเหมือนบุคคลและตัวตนของบคคล เป็นโจทย์ท่น่าสนใจเพอรวมศลปกรรมภาพเหมอน
ื
่
ที่ถูกแยกออกเป็น 2 ส่วนให้มารวมกัน เป็นภาพเหมือนที่มีทั้งความเป็นภววิสัย คือมีความเหมือน
ทางด้านหน้าตา รูปร่าง อายุ เพศ วัย และมีความเหมือนทางด้านอัตวิสัย คือบุคลิกภาพ นิสัยใจคอ
รสนิยม อารมณ์ความรู้สึก ให้เป็นส่วนเดียวกัน เพื่อแสดงเรื่องราวหรือความหมาย หรือนิยาม หรือ
สภาวะภายนอก เป็นรูปธรรมและภาวะภายใน นามธรรมของบุคคลที่ประกอบเป็นสัญลักษณ์
อะไรคือความจริงในศิลปะ คือสิ่งที่ศิลปินต้องค้นหาค�านิยามด้วยตนเอง เพราะความจริงอัน
เป็นปรัชญาที่ซับซ้อนนี้ล้วนเกี่ยวข้องกับบริบทของศิลปะทั้งสิ้น ศิลปะเคยรับใช้ศาสนา ศิลปะเคย
ลอกเลียนแบบธรรมชาติ ศิลปะถ่ายทอดความรู้สึกของมนุษย์ จิตรกรรม ประติมากรรม ภาพเหมือน
ิ
้
์
้
�
ื
่
ึ
่
้
ลวนเปนเพยงสอหนงเพอใหศลปนไดใชคนหาและกาหนดทศทางความหมายของการสรางสรรคดวย
ี
็
่
้
ิ
้
้
้
ื
ิ
ตัวเอง

1 ธณฤษภ์ ทิพย์วารี (2558). Portraits of Human Being [สูจิบัตร]. กรุงเทพฯ : มหาวิทยาลัยศิลปากร

10 | จิตรกรรมภาพคน PORTRAIT PAINTING