Page 56 - หนังสือเรื่องเล่าเมืองปทุม
P. 56
๒.๒.๓ ประเพณี พิธีกรรม และความเชื่อ
ประเพณีเปิงซังกราน : เทศกาลข้าวแช่รามัญ
“เปิงซังกราน” เป็นชื่อที่คนมอญในเมืองไทยเรียก ”ข้าวแช่” หรือ ”ข้าวสงกรานต์”
ส่วนชาวมอญดั้งเดิม นิยมเรียกกันว่า “เปิงด้าจก์” (“เปิงด้าจก์”) แปลตรงตัวว่า ข้าวน้ำ ซึ่งข้าวแช่
ถือเป็นหัวใจของประเพณีสงกรานต์ของชาวมอญ เพราะเชื่อกันว่าเป็นอาหารวิเศษ สะอาด
บริสุทธิ์กว่าอาหารอื่นใด ปรุงขึ้นเป็นพิเศษเพื่อบูชาเทวดา ขอพรเสริมสิริมงคล และได้ยึดถือ
เป็นประเพณี นิยมทำกันในเทศกาลสงกรานต์ ซึ่งคนมอญถือว่าเป็นวันขึ้นปีใหม่ ปัจจุบันอยู่ใน
ช่วงวันที่ ๑๓ - ๑๕ เมษายนของทุกปี
กิจกรรมในวันสงกรานต์ของชาวมอญจะเริ่มตั้งแต่ช่วงเช้าตรู่ ทุกครัวเรือนจะไปทำบุญที่วัด
ช่วงบ่ายมีการสรงน้ำพระพุทธรูป สรงน้ำพระสงฆ์ และเซ่นไหว้วิญญาณบรรพบุรุษ ปล่อยนก
ปล่อยปลา ค้ำต้นโพธิ์ ถางหญ้าตามถนนหนทาง ซ่อมสร้างสะพานข้ามคูคลอง
ส่วนตํานานข้าวแช่ มาจากตำนานสงกรานต์มอญที่พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว
โปรดให้จารึกไว้ ณ วัดพระเชตุพนวิมลมังคลาราม จำนวน ๗ แผ่น ระบุไว้ว่า มีเศรษฐีชาวมอญ
ผู้หนึ่งอยากได้บุตรธิดามาก จึงไปบวงสรวงพระอาทิตย์พระจันทร์อยู่นานถึง ๓ ปี แต่ก็ไม่ประสบ
ความสำเร็จเสียที จนถึงวันนักขัตฤกษ์ต้นปีใหม่ซึ่งเป็นวันมหาสงกรานต์ เศรษฐีผู้นั้นจึงเปลี่ยนไป
บวงสรวงพระไทรที่สิงสถิตในต้นไม้ใหญ่ริมน้ำ ด้วยการให้บริวารนำเมล็ดข้าวสารงามล้างน้ำถึง
๗ ครั้งจนหมดมลทิน แล้วนำไปหุงเพื่อบูชาเทวดา และทำอาหารอันโอชะอย่างประณีตสวยงาม
อีกหลายชนิดไปถวาย พร้อมตั้งจิตอธิษฐาน จนในที่สุดเขาก็ได้บุตรชายสมดั่งที่ตั้งใจ ซึ่งเป็น
ตำนานความเชื่อสืบต่อกันมาของชาวมอญ ที่นิยมทำข้าวแช่บูชาเทพยดาในวันสงกรานต์
เพื่อความเป็นสิริมงคลและให้สมหวังดั่งใจปรารถนานั่นเอง
๕๐ เล่าเรื่องเมืองปทุม
