Page 206 - Di san van hoa An Duong
P. 206
Dương được cắt về huyện An Lão, phủ Kiến Thụy, tỉnh Hải Dương. Niên hiệu Duy
Tân (1907-1909), xã Ngọ Dương, tổng Ngọ Dương thuộc huyện An Dương, phủ
Kiến Thụy, tỉnh Kiến An.
Vùng đất Ngọ Dương có con người sinh cư lập nghiệp từ trước thời Công
nguyên, bởi trong cuộc khởi nghĩa của Hai Bà Trưng năm 40 sau Công nguyên,
người dân nơi đây đã đứng dưới cờ của Hoàng Độ người làng Nại Xuyên, đối ngạn
với Ngọ Dương để đánh giặc Tô Định. Sau này ông hóa tại Ngọ Dương và là Thành
hoàng làng.
Trước kia làng Ngọ Dương có 1 đình, 1 đền, 1 chùa, 1 văn chỉ. Trải qua thời
gian, binh lửa, hiện nay chỉ còn 1 đền và 1 chùa. Đặc biệt Ngọ Dương có lễ hội bơi
trải diễn ra tại sông Cổ Bồng, trước cửa đền Ngọ Dương nhân dịp ngày thánh hóa
25 tháng Chạp. Lễ hội kéo dài từ ngày 25 tháng Chạp đến ngày 5 tháng Giêng và
đã được tôn vinh là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.
Ngọ Dương cũng là vùng đất có truyền thống khoa bảng. Tại địa phương có
nhiều người đỗ đạt khoa cử thời Nho học. Đặc biệt có hai vị đỗ Đại khoa (Đỗ Tiến
sĩ): Vũ Nghi (không rõ năm sinh, năm mất) đỗ Đệ tam giáp Đồng tiến sĩ xuất thân,
khoa thi năm Canh Thìn (1520), niên hiệu Quang Thiệu thứ 5, đời vua Lê Chiêu
Tông, ông làm quan chức Đô cấp sự trung Bộ Lại. Vũ Kiều(1695-?) đỗ Đệ tam giáp
Đồng tiến sĩ xuất thân, khoa thi năm Tân Sửu (1721) niên hiệu Bảo Thái thứ 2, đời
vua Lê Dụ Tông. Ông làm quan đến chức Thừa Chánh sứ, sau khi mất được phong
tặng chức Hữu thị lang Bộ Hình. Cũng bởi vậy, văn chỉ tại Ngọ Dương là văn chỉ
của cả tổng, nơi tập hợp sinh hoạt tế lễ Khổng Tử và các tiên Nho theo hai mùa
xuân, thu nhị kỳ của Hội Tư văn tổng Ngọ Dương.
Đền Ngọ Dương thờ Thành hoàng là Ngài Hoàng Độ, bởi Hoàng Độ là con
trưởng trong gia đình bảy anh em, nên từ xa xưa người dân còn thờ phối Thánh
vương phụ và Thánh vương mẫu của Ngài (bố, mẹ của Ngài Hoàng Độ).
Theo tài liệu “Bản xã tôn thần sự tích” bằng chữ Hán Nôm lưu tại địa
phương và bản thần tích, thần sắc của làng Ngọ Dương do các vị chức dịch làng
xã khai báo gửi về trên năm 1938, thần tích Thành hoàng làng Ngọ Dương được
tóm lược như sau:
Thời đầu Công nguyên, thế kỷ thứ I, tại làng Nại Xuyên, huyện Kim
Thành, phủ Kinh Môn, tỉnh Hải Dương có gia đình ông Hoàng Công Nhiên và
bà Lê Thị Phương. Hai ông, bà sinh được bảy người con: Hoàng Độ, Hoàng
DI SẢN VĂN HÓA TIÊU BIỂU HUYỆN AN DƯƠNG 206
