Page 334 - Di san van hoa An Duong

Ngài Thành hoàng thứ nhất có tên là Đào Văn Lôi, còn gọi là Đào Lôi
Công, tên chữ là Đề Húc. Thân phụ của ông là Đào Cam Mộc, người Châu Hoan
(Nghệ An ngày nay), thân mẫu là Đỗ Thị Uyển, người phường Vân Tra. Theo
thần phả, ông là Thiên tướng giáng hạ xuống trần gian để giúp dân, độ thế. Ông

sinh ra và lớn lên ở quê mẹ. Do có thiên bẩm và chăm chỉ luyện rèn, ông đã trở
thành danh tướng tài ba, phù giúp ba vị vua đầu triều Hậu Lý: Lý Thái Tổ, Lý
Thái Tông và Lý Thánh Tông. Ông có nhiều công lớn trong chiến trận đánh

Tống, bình Chiêm, dẹp nội loạn để bảo vệ đất nước, bảo vệ vương triều. Sau này
khi về trí sĩ, ở Vân Tra, ông mở trường dạy học, học trò theo học ông rất đông và
tôn vinh ông là “Vân Am Phu Tử”. Làm việc tại triều đình ông thường được gần
vua. Khi về Vân Tra, ông được vua về tận nơi thăm hỏi. Sau khi hóa, ông hiển

thánh và được vua triều Lý ban sắc phong làm Thượng đẳng thần. Nhiều triều
vua sau này được ông âm phù đánh thắng giặc xâm lược, nên đã ban sắc phong,
gia tặng mỹ tự cho ông làm Thành hoàng làng. Đầu thời Lý, thế kỷ XI- XII, vùng

đất Vân Tra và Đồng Giới cận kề nhau. Bởi vậy Đồng Giới nằm trong tầm ảnh
hưởng của vị đại quan đương triều thịnh trị cùng công lao to lớn của Ngài. Hơn
nữa, Ngài là vị thánh rất linh thiêng trong tâm thức dân gian, do đó, ân đức của
Ngài chắc chắn sẽ ảnh hưởng, lan tỏa cả vùng rộng lớn, trong đó có làng Đồng

Giới. Bởi vậy, Ngài Đào Văn Lôi được người dân Đồng Giới tôn kính, phụng thờ
làm Thành hoàng.

Ngài Thành hoàng thứ hai là Đỗ Công Nghị, tên chữ là Công Hoằng, phụ
thân là Đỗ Tụng, người đất Đường Lâm, đạo Sơn Nam Hạ. Đỗ Tụng nhà nghèo, đi

học tại đạo Hải Ninh, ở trọ nhà ông Nguyễn Danh Nghiêm người làng Đồng Giới.
Thấy ông Tụng tài mạo hơn người nên ông Nghiêm gả người em gái là Nguyễn Thị
Khuê cho. Ông ở Đồng Giới chú tâm học tập. Niên hiệu Chính Long Bảo Ứng

(1169 - 1173), Ông thi đỗ Thái Học sinh (như Tiến sĩ thời Hậu Lê sau này), được
vua Lý Anh Tông bổ làm quan Thái sử Châu Hoan. Dân nơi ông trị nhậm đội ơn
ông rất nhiều. Tuổi đã ngoài 50 chưa có con nối dõi, ông cùng vợ đến đền Phù
Đổng Thiên Vương cầu tự. Hôm ấy vào độ canh ba, đương lúc nằm ngủ, ông

mộng thấy một người đầu đội mũ sao, mình cao chín thước, người đẹp như ngọc,
tựa như tiên trên trời giáng xuống. Ông bàng hoàng sợ hãi vội phục xuống đất tâu

rằng: “Vợ chồng chúng con vốn nhà lương thiện, nhờ trời, đất của cải không thiếu,
nhưng hiềm nỗi con cái chưa có”. Thần nhân bảo rằng: “Vợ chồng nhà ngươi chí
thành như thế, ta đây có Tiên tử cho đầu thai làm con”. Sau đó vợ chồng ông lạy

DI SẢN VĂN HÓA TIÊU BIỂU HUYỆN AN DƯƠNG 334