Page 455 - Trinh bay Dia chi Quang Yen (Ver-2020 online)

Phaàn IV: Kinh teá  455

3. Tài nguyên du lịch nhân văn
Các di tích lịch sử - văn hóa

Thị xã Quảng Yên là địa phương có lịch sử phát triển lâu đời, giàu truyền thống văn
hóa, với hơn 200 di tích lịch sử - văn hóa. Trong số đó có 34 di tích đã được xếp hạng
cấp quốc gia, 15 di tích xếp hạng cấp tỉnh. Điển hình nhất là Di tích lịch sử Bạch Đằng
gồm 9 điểm di tích (đền Trần Hưng Đạo, miếu Vua Bà, bến đò Rừng, đình Yên Giang,
bãi cọc Yên Giang, bãi cọc Đồng Vạn Muối, bãi cọc Đồng Má Ngựa, đền Trung Cốc, đình
Trung Bản) được xếp hạng Di tích quốc gia đặc biệt. Một điểm di tích nổi bật khác gắn
liền với quá trình khai hoang ở khu vực đảo Hà Nam của thị xã Quảng Yên là di tích
miếu Tiên Công và các nhà thờ dòng họ Tiên Công. Ngoài ra, thị xã còn có di tích thành
cổ Quảng Yên được triều đình Nhà Nguyễn xây dựng bằng gạch - một trong những tòa
thành quan trọng nhất được xây dựng ở khu vực Đông Bắc và hệ thống các công trình
tôn giáo, tín ngưỡng khác có giá trị về lịch sử - văn hóa như đình Phong Cốc, đình Hải
Yến, chùa Yên Đông...

Bên cạnh các di tích về chiến thắng Bạch Đằng (1288), nhà thờ dòng họ, các công
trình tôn giáo, tín ngưỡng khác và thành cổ, Quảng Yên đang lưu giữ di tích quan trọng
về lịch sử công nghiệp Việt Nam - đó là Nhà máy Kẽm Quảng Yên. Di tích có giá trị
mang tầm quốc gia, hiếm có về công nghiệp sản xuất và chế biến khoáng sản trong suốt
thời kỳ 80 năm thực dân Pháp đô hộ nước ta. Đến nay, Nhà máy Kẽm Quảng Yên vẫn
tồn tại khá nguyên vẹn, trong khi ở Việt Nam và khu vực Đông Nam Á hầu như không
nơi nào có, thậm chí rất hiếm thấy cả trong phạm vi toàn cầu, nên có thể so sánh với
Nhà máy Luyện sắt ở Anh có từ cuối thế kỷ XVIII đầu thế kỷ XIX và Nhà máy Kẽm
ở Oberhausen (Đức) có cùng tuổi. Cả hai nhà máy này hiện là những bảo tàng công
nghiệp hiếm hoi trên thế giới.

Ngoài ra, Quảng Yên còn tồn tại một số công trình có kiến trúc Pháp, một di sản của
địa phương mang nhiều ý nghĩa về các mặt lịch sử, xã hội và nghệ thuật, thể hiện sự
giao thoa giữa hai nền văn hóa Đông - Tây. Rõ nét nhất là các chi tiết của ngôi nhà được
thiết kế riêng để phù hợp với môi trường, khí hậu địa phương như hệ thống lỗ thông hơi
ở sát mái, ở gần sàn tạo luồng đối lưu để làm mát. Đặc biệt hơn, những ngôi nhà này còn
kết hợp với những chi tiết trang trí thuần Việt như: gạch hoa chanh, các hoa văn hình
mây cách điệu trên mái và đầu hồi nhà.
Với giá trị lịch sử đó, các di tích này thực sự là địa chỉ du lịch hấp dẫn của vùng đất bên
bờ sông Bạch Đằng. Tuy nhiên, có một thực tế ở một số di tích, do chiến tranh và thiên tai
khắc nghiệt, chứng tích và hiện vật lịch sử - văn hóa của Quảng Yên đã không còn, một
số còn lại vẫn chưa được khai thác du lịch và bảo vệ tương xứng với giá trị hoặc đang dần
bị xuống cấp. Vì vậy, việc quy hoạch, bảo tồn và phát huy giá trị khu di tích lịch sử chiến
thắng Bạch Đằng và công trình liên quan đến lịch sử thời Pháp thuộc là rất cần thiết.

Di sản văn hóa, nghệ thuật nổi bật
Di sản văn hóa, nghệ thuật của Quảng Yên là sự đan xen của văn hóa lịch sử - văn
hóa biển và văn hóa làng quê. Giá trị văn hóa lịch sử đặc trưng với các lễ hội hằng năm
thu hút nhiều khách du lịch như: lễ hội Bạch Đằng, các hiện vật cùng triển lãm nghệ
thuật và các tác phẩm phù điêu, hội họa về chiến thắng Bạch Đằng hiện đang lưu giữ