Page 89 - Trinh bay Dia chi Quang Yen (Ver-2020 online)

Phaàn I: Ñòa lyù töï nhieân, ñòa lyù haønh chính vaø daân cö  89

CHƯƠNG II
ĐỊA LÝ HÀNH CHÍNH

I. Địa lý hành chính Quảng Yên từ thời tiền sử đến trước Cách mạng tháng Tám
năm 1945

1. Trước thế kỷ XIX

Thời kỳ các Vua Hùng dựng nước, đất nước ta được chia làm 15 bộ: Văn Lang, Giao
Chỉ, Chu Diên, Vũ Ninh, Phúc Lộc, Việt Thường, Ninh Hải, Dương Tuyền, Lục Hải, Vũ
Định, Hoài Hoan, Cửu Chân, Bình Văn, Tân Hưng, Cửu Đức; đóng đô ở Văn Lang. Khi
đó, vùng đất Quảng Yên ngày nay thuộc bộ Ninh Hải. Dưới thời An Dương Vương (năm
208 - 179 TCN), tổ chức bộ máy nhà nước không có sự thay đổi, vẫn theo mô hình thời

Hùng Vương.
Năm 179 TCN, sau khi đánh bại An Dương Vương, Triệu Đà chia Âu Lạc thành hai
quận Giao Chỉ (Bắc Bộ ngày nay) và Cửu Chân (Bắc Trung Bộ ngày nay). Vùng đất
Quảng Yên ngày nay nằm trong quận Giao Chỉ.

Năm 111 TCN, Nhà Hán chiếm được đất Nam Việt. Từ đây, toàn bộ lãnh thổ Âu Lạc
nằm trong ách đô hộ của Nhà Hán. Vùng đất Nam Việt được Nhà Hán chia làm 9 quận.

Trong đó, vùng đất Quảng Yên ngày nay thuộc quận Giao Chỉ.
Năm 43, sau khi đàn áp cuộc khởi nghĩa của Hai Bà Trưng, Nhà Hán tiến hành một
số cải cách về chính trị và hành chính, chia Giao Châu làm 3 quận (Giao Chỉ, Cửu Chân,
Nhật Nam) với 21 huyện . Vùng đất Quảng Yên thời kỳ này vẫn thuộc quận Giao Chỉ.
(1)
Giai đoạn từ thời Đông Hán đến Lục triều, nước ta luôn bị đặt dưới ách thống trị của
các thế lực phong kiến phương Bắc, như: Ngô, Tấn, Tống, Tề, Lương, Trần. Ở giai đoạn

này, Nhà Lương (502 - 557) không chỉ đặt một châu là Giao Châu thống lĩnh các quận
như các chính quyền phong kiến trước kia, mà còn tiến hành chia nhỏ các đơn vị hành
chính. Do đó, Giao Châu được chia lại thành 6 châu, vùng đất Quảng Yên ngày nay
thuộc quận Hải Ninh, Hoàng Châu.

Năm 607, Tùy Dạng đế đổi các châu thành quận, các quận phụ thuộc trực tiếp vào
chính quyền trung ương. Ở thời kỳ này, Nhà Tùy chia nước ta thành 7 quận, vùng đất
Quảng Yên thuộc quận Ninh Việt. Thời Đường, đất Giao Châu bị chia thành 12 châu,
vùng đất Quảng Yên ngày nay thuộc Lục Châu (Châu Lục) .
(2)
Năm 905, cuộc khởi nghĩa của Khúc Thừa Dụ giành thắng lợi, lật đổ chính quyền đô
hộ của Nhà Đường, mở đầu thời kỳ độc lập tự chủ của dân tộc. Dưới thời họ Khúc, các
khu vực hành chính được định lại để thay thế các châu, huyện do Nhà Đường đặt trước
đây. Cả nước được chia thành những đơn vị hành chính mới, gồm: lộ, phủ, châu, giáp, xã.

(1) Xem Vũ Duy Mền (Chủ biên): Lịch sử Việt Nam, tập 1, Nxb. Khoa học xã hội, Hà Nội, 2017, tr.234.
(2) Xem Quốc sử quán triều Nguyễn: Đại Nam nhất thống chí, tập 4, Nxb. Thuận Hóa, Huế, 2006,
tr.6-7.