Page 108 - Kelompok_Kompetensi_G_Makarya_Sembrama_Wacana_Puisi_miwah_Geguritan
P. 108
Jawi duk pangaruh agama Hinduné kantun kukuh, tur sané mangkin pikolih
kasusastraan Jawi punika akéhan kalanturang lan katami ring Bali, punika
mawinan pulau Bali sané alit puniki pinaka panglantur kasusastraan jawa kuna,
tur pinaka pawaris papineh-papineh sané embas saking kabudayan Jawa Hindu.
Satiosan punika, saking uratian pamerintah Bali, kasusastran Bali sané
akéhan kasurat ring lontar taler kapiara ring makumiwahg-kumiwahg
perpustakaan Universitas muah instansi pemerintah Bali, makadi : Gedong
Kertya ring Buleleng, Fak . Sastra Udayana, Perpustakaan Lontar Unud, Univ.
Dwijendra, Univ. Hindu Indonesia, Museum Bali, taler ring Dinas Kebudayan
Provinsi Bali. Wéntennyané uratian sané becik punika , makawinan kasusastran
Bali kantun nglimbak ngantos mangkin, napi ké kawaca, katedun, kakawi,
kapireng, kabligbagang, sané makranan kantun maurip kasusastran Bali punika
ring pakraman.
Indik dagingnyané, kasusastran Bali kaingkupin antuk makumiwahg-
kumiwahg pangweruhan, sané jangkep kajangkepin duk abad ka-9 Maséhi,
ngantos abad mangkin, minakadinyané : wéda, agama ,wariga, itihasa, babad,
usada, tantri, miwah sané tiosan, tur kawéntenan kasusastran punika sampun
nglintangin makumiwahg-kumiwahg masa, ngantos kawewehin malih
embasnyané kasusastran-kasusastran anyar minakadi satua bawak, satua
lantang, lelampahan, miwah Puisi Bali Anyar. Punika mawinan Kasusastran Bali
rauh mangkin durung wénten watesannyané sané pastika ngenénin indik
wewimiwahgannyané.
Yéning selehin daging artos parinama kasusastran wantah mawit saking
kruna lingga sastra. Kruna sastra (úàstra ; sanskrit) pinaka wangun pasang
pageh ring sajroning basa Bali, polih pangater [su -] raris polih konfiks [ka - an]
dados kruna tiron kasusastraan. Kruna sastra sané mateges „ajah-ajahan‟,
‟kawruhan‟, polih pangater [su -] sané mateges „luih‟, ‟becik‟, miwah konfiks [ka -
an] sané nyinahang artos kawéntenan. Dadosnyané kruna kasusastran mateges
kawéntenan utawi kawruhan sané luih utawi becik tur mabuat. Ring sajroning
panglimbakannyané, kasusastran Bali salian sané katami marupa kasusatran
kuna, sané nganggé basa : Jawa Kuna, Kawi, Jawi Tengahan, Bali Kawi, taler
wénten sané nganggé basa Melayu miwah sasak.
96