Page 432 - RAQAMLI TRANSFORMATSIYA DAVRIDA PEDAGOGIK TA’LIMNI RIVOJLANTIRISH ISTIQBOLLARI

c) Qaror qabul qilish jarayonida shaffoflikni taʼminlash;
d) Foydalanuvchilar huquqlarini himoya qilish.
Bundan tashqari, Yevropa Komissiyasi tomonidan “Etik tamoyillar asosida
ishonchli AI” (Ethics Guidelines for Trustworthy AI) hujjati qabul qilingan.
AQShda AI texnologiyalarini toʻliq federal qonun bilan emas, balki soha
boʻyicha tavsiya va standartlar orqali tartibga solish amaliyoti mavjud. 2023-yilda NIST
(National Institute of Standards and Technology) AI Risk Management Frameworkni
taqdim etdi. Ushbu hujjat:
AI xavflarini boshqarish;
Algoritmlardagi noxolislikni kamaytirish;
AI qarorlarini izohlash va nazorat mexanizmlarini takomillashtirishga
qaratilgan.
Kanadada hukumat davlat xizmatlarida AI texnologiyalarini joriy etishdan oldin
Algorithmic Impact Assessment (algoritmik taʼsir bahosi) usulini qoʻllaydi. Bu usul:
AI loyihasining jamiyatga taʼsirini baholash;
Shaffoflik va javobgarlikni oshirishni maqsad qiladi.
Yaponiya “Jamiyat 5.0” konsepsiyasi doirasida inson markazida sunʼiy intellektni
rivojlantirish siyosatini yuritmoqda. Bu yondashuvda:
Texnologiya inson hayotini qulaylashtirishga xizmat qilishi;
Avtomatlashtirish jarayonida inson qadriyatlari birinchi oʻrinda boʻlishi koʻzda
tutiladi.
2021-yilda UNESCO tomonidan “AI etikasi boʻyicha xalqaro tavsiyalar” qabul
qilindi. Ushbu hujjat:
AI texnologiyalaridan foydalanganda inson huquqlarini taʼminlash;
Adolat, shaffoflik va javobgarlik tamoyillarini mustahkamlash;
Xalqaro hamkorlikni kengaytirishga qaratilgan.
Dunyo tajribasi shuni koʻrsatadiki:
AI rivoji bilan birga inson huquqlari va etik masalalar birinchi oʻringa
chiqmoqda.
Har bir davlat oʻz sharoitidan kelib chiqib tartibga solish yondashuvini
tanlamoqda.
Global standartlar va tamoyillar asta-sekin shakllanib bormoqda, bu esa barcha
mamlakatlar uchun yagona etik maydon yaratishga yordam beradi.
Oʻzbekiston tajribasi. Oʻzbekiston soʻnggi yillarda raqamli texnologiyalar, shu
jumladan sunʼiy intellekt (AI) sohasini rivojlantirishga katta eʼtibor qaratmoqda.
Davlat siyosatining ustuvor yoʻnalishlaridan biri – raqamli iqtisodiyotni shakllantirish
va barcha sohalarga raqamli texnologiyalarni keng joriy etishdir. Shu bilan birga, AI
bilan bogʻliq huquqiy, axloqiy va xavfsizlik masalalari ham asta-sekin kun tartibiga
chiqmoqda.
2020-yilda qabul qilingan “Raqamli Oʻzbekiston – 2030” davlat dasturi:
Raqamli texnologiyalarni barcha sohalarga keng joriy etish;
Axborot xavfsizligi va shaxsiy maʼlumotlarni himoya qilish mexanizmlarini
mustahkamlash;
Sunʼiy intellektni rivojlantirishga doir ilmiy markazlar tashkil etishni maqsad
qilgan.
Bu dastur AI sohasidagi tadqiqotlar va innovatsion loyihalar uchun umumiy
strategik asos yaratmoqda. 430
Soʻnggi yillarda qator normativ-huquqiy hujjatlar qabul qilindi:

II SHO‘BA:

Sun'iy intellekt va insoniy munosabatlar transformatsiyasi: shaxsdagi muvaffaqiyatlar va rivojlanish istiqbollari

https://www.asr-conference.com/