Page 154 - ИНВЕСТИЦИОН ЖОЗИБАДОРЛИКНИНГ НАЗАРИЙ, МЕТОДОЛОГИК ВА АМАЛИЙ ТАЛҚИНИ
P. 154
Ш.И. МУСТАфАКУЛОВ ИНВЕСТИЦИОН ЖОЗИБАДОРЛИКНИНГ ИНВЕСТИЦИОН МУҲИТНИНГ ШАКЛЛАНИШИ: ҲУДУДЛАР САЛО- 3 - Б О Б
НАЗАРИЙ, МЕТОДОЛОГИК ВА АМАЛИЙ ТАЛҚИНИ ҲИЯТИНИ БАҲОЛАШНИНГ ИЛМИЙ-УСЛУБИЙ ЙЎНАЛИШЛАРИ
қилиш, инвестицион фаоллик ва рақобатбардошликни ошириш билан дан махсус имтиёзли кредитлар берилиши йўлга қўйилди. Бугунги кунда
боғлиқ масалалар шулар жумласига киради. мазкур «тармоқ»қа аъзо бўлиб кирган компаниялар жами экспортнинг 80
Ушбу бандда ривожланган мамлакатларда инвестициялар фаоллиги фоизини ишлаб чиқармоқда. шу билан бирга, экспортга йўналтирилган
ва инвестицион муҳит жозибадорлигини янада ошириш билан боғлиқ ишлаб чиқариш корхоналарига зарур бўладиган ва четдан олиб кирила-
усул ва воситаларнинг мазмун-моҳияти, улардан Ўзбекистон шароитида диган импорт ресурсларига божхона имтиёзлари ҳам тақдим этилди.
фойдаланиш истиқболлари бўйича мулоҳазалар баён этилади. Хитойнинг тез суръатларда ривожланишига таъсир кўрсатган яна бир
Жаҳонда хорижий капитални жалб этиш бўйича мамлакатлараро кес- муҳим омил – инвесторлар учун зарур бўладиган, ҳудудларнинг имкони-
кин кураш кетмоқда. Хорижий инвестициялар ҳажми, унинг сифати ва ятлари ва салоҳиятларини намоён этадиган маълумотлар базасини (пас-
қулай шартлардан фойдаланиш борасида ривожланган мамлакатларда портни) ишлаб чиққанлиги ва арзон ишчи кучига эгалиги билан белги-
йилдан-йилга инвестицион муҳит жозибадорлигини таъминлашга хиз- ланади. Ушбу база интернет-ресурс сифатида очиб қўйилганлиги, Хитой
мат қиладиган инновацион инструментларнинг турли кўринишлари яра- корхоналари учун хорижий инвестицияларнинг оқиб келишини ва биз-
тиб келинмоқда. нес ҳамкорликнинг кучайишини таъминлади. Бугунги кунда Хитойнинг
шулар қаторида, иқтисодий ривожланиши бошқа давлатларга қара- жаҳон иқтисодиётидаги мавқеини ҳамда иқтисодиётнинг юқори суръат-
ганда тез суръатларда ўсиб бораётган, товар ва хизматлари дунёнинг ларда ошишини таъминлашга хизмат қилган омил ҳам, айнан унинг
барча ўлкаларида тарқалган, бугунги кунда учта энг кўп тарқалган сўз очиқлиги, соғлом имижи ва инвестицион жозибадорлигидир.
«Made in China», дея эътироф этилаётган Хитойнинг тажрибасини кўриб аммо, бугунги кун экспертларининг фикрларига кўра, Хитойнинг
чиқамиз. очиқлиги, жаҳон ҳамжамиятига юқори суръатларда интеграция бўлиб
Хитойда давлат томонидан инвестициялар соҳасида амалга оши- бораётганини мамлакат фуқаролари ва чет эл жамоатчилиги салбий ҳолат
рилган ислоҳотлар, қабул қилинган тизимли чора-тадбирлар, ишлаб сифатида ҳар хил қабул қилишмоқда. Буларнинг ҳаммаси замонавий Хи-
чиқилган дастурлар ва лойиҳалар туфайли халқаро бозорларни забд той тўғрисида, у ерда амалга оширилаётган жараёнларни англамасдан
этишга муваффақ бўлинди. Мазкур давлат 1970 йилдаёқ мамлакатнинг туриб чиқарилаётган хулосалардир десак, тўғри бўлади. Зеро, Хитой
инвестицион жозибадорлигини оширишни давлат сиёсати даражасида- раҳбарияти томонидан қуйидаги жиҳатларга онгли тарзда алоҳида эъти-
ги энг муҳим вазифалардан бири сифатида кўтарган эди. Биринчилар- бор қаратилмоқда:
дан бўлиб «махсус иқтисодий зоналар»ни ташкил этиш бўйича қарорлар • ташқи дунё билан Хитойнинг мустаҳкам алоқасини ўрнатиш;
қабул қилди ва уларнинг ривожланиши учун барча шароитларни муҳайё • тадбиркорлар билан давлатнинг бирдамлиги ва ишончли шерикчи-
этди. Гуандонг ва Фуян махсус иқтисодий зоналарида либерал солиқ ти- лигини таъминлаш;
зими жорий этилди, турли хилдаги маъмурий тўсиқлар бартараф этилди • жаҳон ҳамжамияти тасаввурида Хитойнинг ишончли ҳамкор ими-
ҳамда бизнесни очиш, уни юритиш бўйича бир қатор таомиллар соддала- жини ҳосил қилиш;
штирилди. Ушбу зоналарнинг ривожланишига Гонконг ва Тайван давлат- • ишлаб чиқаришнинг юқори маҳсулдорлиги билан ривожланиш
ларидан киритилган инвестициялар қўл келди. 20-асрнинг охирларида эмас, балки тараққиётнинг инновацион асосда қурилишини таъ-
ушбу зоналарга киритилган инвестициялар ҳажми жами хорижий инвес- минлаш ва б.
тицияларнинг 50 фоизини ташкил этган. айнан шу жиҳатларни эътиборга олиб, 2004 йилдан Хитой давлати
шунингдек, Хитой раҳбарияти томонидан ривожланишнинг истиқ- мамлакатнинг инвестицион жозибадорлигини янада ошириш муаммоси-
болли йўналишлари сифатида енгил саноат ва электроника соҳалари ни ҳал этиш билан фаол шуғуллана бошлади. охирги ўн йилда Хитой
танлаб олинди. Уларнинг тўлақонли ривожланиши, ишлаб чиқаришни жаҳон ҳамжияти олдида ўзининг нуфузи ва обрўсини кўтариш бўйи-
модернизациялаш ва зарурий ресурсларни харид қилиши учун давлат ча кўплаб тизимли тадбирларни амалга оширди. У бир қанча халқаро
томонидан субсидиялар тизими ва «экспорт учун тармоқ» дастури иш- ва минтақавий ташкилотлар: оТҲТ – осиё-Тинч океани Ҳамкорлик
лаб чиқилди. агар компанияларнинг 25 фоизи хорижий инвесторларга Ташкилоти, шҲТ – шанхай Ҳамкорлик Ташкилоти билан иқтисодий
тегишли ҳамда «тармоқ»қа аъзо бўлса, Хитой Марказий банки томони- ҳамкорлик бўйича, шунингдек, эркин иқтисодий зоналарни ташкил этиш
1 1
