Page 149 - ИНВЕСТИЦИОН ЖОЗИБАДОРЛИКНИНГ НАЗАРИЙ, МЕТОДОЛОГИК ВА АМАЛИЙ ТАЛҚИНИ

Ш.И. МУСТАфАКУЛОВ ИНВЕСТИЦИОН ЖОЗИБАДОРЛИКНИНГ ИНВЕСТИЦИОН МУҲИТНИНГ ШАКЛЛАНИШИ: ҲУДУДЛАР САЛО- 3 - Б О Б
НАЗАРИЙ, МЕТОДОЛОГИК ВА АМАЛИЙ ТАЛҚИНИ ҲИЯТИНИ БАҲОЛАШНИНГ ИЛМИЙ-УСЛУБИЙ ЙЎНАЛИШЛАРИ
айни дамда юқорида келтирилган услубиётнинг афзал жиҳатлари алоқадорликни ҳисобга олади, бу эса, инвестицион иқлимни яхшилаш
мавжуд: бўйича ҳудудий дастурларни ишлаб чиқишда муаммоли нуқта ва кўрсат-
► ҳудуднинг инвестицион салоҳиятини шартловчи инвестицион жо- кичларни аниқлашга имкон беради.
зибадорлик ва инвестицион фаолликни ўзаро алоқадорликда кўриб инвестиция муҳити микроиқтисодиёт даражасида икки томонлама,
чиқади; инвестицион жозибадорлик/фаоллик динамикада кўриб яъни инвестор ва аниқ давлат органлари, хўжалик субъектлари ўртаси-
чиқилади; даги муносабатларда ўз аксини топади. инвестиция муҳити ҳар қандай
► услубиётнинг мақсадлар бўйича эластиклиги – уни турли мақсадлар аниқ вақт учун объектив ҳолат бўлиб, капитал қўйиш учун мавжуд ша-
(ҳам салоҳиятли инвесторлар, ҳам давлат бошқарув органлари роитларнинг мажмуасини ўзида қамраб олади. Инвестиция муҳити
мақсадлари)га мослаштириш имконияти мавжуд; давлат органларининг бошқариш фаолияти таъсирида шаклланади.
► услубиётнинг маълумотлар бўйича эгилувчанлиги – муайян бир шунинг учун давлатнинг инвестиция сиёсати энг асосий омиллардан
кўрсаткичларга қатъий боғланмаган (ҳудуднинг интеграл (комп- ҳисобланади.
лекс) инвестицион жозибадорлигини аниқлаш учун инвестицион шу маънода ҳар бир давлат капитал импорт қилишда ўзининг аниқ
жиҳатдан муҳим кўрсаткичлар таркиби ўзгармасдан қолиши мум- капитал қабул қилиш тизимига эга бўлади. капитал қабул қилиш тизими
кин эмас ва Ўзбекистон иқтисодиёти ривожланишининг ҳар бир бу хорижий капиталга нисбатан давлат сиёсати ва қонунларининг, меъё-
босқичи хусусиятларига қараб қисман ўзгариши лозим). рий ҳужжатларининг мажмуасидир. Ўзбекистонда ҳам ишлаб чиқаришга
шуни таъкидлаб ўтиш лозимки, айни дамда келтирилган услубиёт капитал қабул қилиш тизими йилдан-йилга такомиллашиб бормоқда.
бизнинг тадқиқотимизда четда қолиб кетган бир қатор омиллар, маса- Ҳозирда хорижий инвестицияларга бўлган муносабатда замонавий
лан: минерал–хом ашё ресурслари, табиий захираларнинг (ушбу омиллар халқаро хўжалик алоқалари қоидаларига асосланган ҳолда, қонун ва
ҳудуднинг табиий-географик салоҳиятига оид кўрсаткичларга киради, қарорлар ишлаб чиқилмоқда, шунингдек, хорижий инвестицияларнинг
улар ҳудуд майдони ҳисобига ва аҳоли жон бошига ҳисобланади) ҳажми; кенгроқ инфратузилмалари яратилмоқда.
ҳудудда умумий жиноятчилик даражаси; экологик ифлосланганлик ва Таъкидлаш жоизки, юртимизда амалга оширилаётган ислоҳотлар дав-
иқлимнинг ноқулайлик даражаси; хорижий инвесторлар катта эътибор рида мавжуд инфратузилмани модернизация қилиш, инвесторларга тенг
қаратаётган сиёсий ҳолат ҳисобга олинмаган. шароитлар яратиш орқали иқтисодиётимизга маҳаллий ҳамда хорижий
3.2.3 - ж а д в а л инвестицияларни жалб қилиш бўйича қатор ижобий кўрсаткичларга эри-
Фаолият Жойлашуви Ҳисоб-китоб шилди.
«Инвестицион натижадорлик» 4-ранг бўйича ҳудуд/туманнинг (4) квадрант 2014 йилдa иқтисoдиётимизгa жaлб қилингaн инвeстициялaр ҳaжми
бўйича 1-рақамли ҳудуд/туман- квадрант бўйича ранги «эксперт 10,9 фoизгa ўсди вa AҚш дoллaри ҳисoбидa 14 миллиaрд 600 миллиoн
нинг жойлашуви (иқтисодий «Ривожланишдан тўх- салмоғи/вазни» (0.20) дoллaрни тaшкил этди. Бундa жaми кaпитaл қўйилмaлaрнинг 21,2 фoиз-
қайтим кўрсаткичи) таб қолган лидерлар” кўпайтрилади дaн oртиғи ёки 3 миллиaрд дoллaрдaн зиёдини xoрижий инвeстиция вa
Навбатдаги рақам ҳудуд/туманнинг (...) квадрант крeдитлaр тaшкил қилди. Улaрнинг тўртдaн уч қисми тўғридaн-тўғри
бўйича ҳудудларнинг квадрант... бўйича ранги эксперт салмоғи/
жойлашувчи №... вазни” кўпайтрилади...(1,...) xoрижий инвeстициялaрдир.
Ушбу жадвалнинг 3 устунига бу ерда, N – квадрант бўйича инвeстиция дaстурини aмaлгa oширишдa кoрxoнaлaрнинг ўз мaб-
мувофиқ ҳудуд/туманнинг ҳудуд/туманнинг ранги; лaғлaри ҳисoбидaн йўнaлтирилгaн тўғридaн-тўғри xусусий инвeстиция-
ўртача арифметик Э – «эксперт салмоғи (вазни)»
қиймати келтириб кўрсаткичи варианти; лaр йилдaн-йилгa фaoллашиб бормоқда. Биргинa ўтгaн йилдa бундaй ин-
чиқарилади В – вариантларнинг тақсимла- вeстициялaр ҳaжми 10,3 фoизгa ўсиб, 4 миллиaрд 300 миллиoн дoллaрни
ниш миқдори. ёки жaми инвeстициялaр ҳaжмининг қaрийб 30 фoизини тaшкил этди. 1
Умуман олганда, ҳудудларни инвестицион салоҳиятини баҳолаш 1
Karimov I.A. 2015-yilda iqtisodiyotimizda tub tarkibiy o‘zgarishlarni amalga oshirish,
бўйича услубиёт ҳудуднинг инвестицион жозибадорлиги ва ундаги ин- modernizatsiya va diversifikatsiya jarayonlarini izchil davom ettirish hisobidan xususiy mulk va xususiy
вестицион фаоллик ўртасидаги объектив ҳолда мавжуд бўлган ўзаро tadbirkorlikka keng yo‘l ochib berish – ustuvor vazifamizdir. http://www.press-service.uz

1 1