Page 182 - ИНВЕСТИЦИОН ЖОЗИБАДОРЛИКНИНГ НАЗАРИЙ, МЕТОДОЛОГИК ВА АМАЛИЙ ТАЛҚИНИ
P. 182
Ш.И. МУСТАфАКУЛОВ ИНВЕСТИЦИОН ЖОЗИБАДОРЛИКНИНГ ЎЗБЕКИСТОН ҲУДУДЛАРИНИНГ ИНВЕСТИЦИОН ЖОЗИБА- 4 - Б О Б
НАЗАРИЙ, МЕТОДОЛОГИК ВА АМАЛИЙ ТАЛҚИНИ ДОРЛИГИНИ ОШИРИШНИНГ АСОСИЙ ЙЎНАЛИШЛАРИ
шуни алоҳида қайд этиш лозимки, инвестицияларни экспорт қилишга ► дистрибьютерлик ёки агентлик битими;
сабаб бўладиган омилларнинг бир қисми: технологик жиҳатдан бирин- ► ваколатхона ташкил этиш.
чи бўлишга интилиш; ишчи кучининг малакавий даражаси; рекламани Бугунги кунда республикамизда хорижий инвестицияларни жалб
амалга оширишда устуворликка эга бўлиш; масштаб самараси; корпора- қилишнинг бир қанча шаклларидан фойдаланилмоқда. Улар қуйидаги
циянинг ўлчами; ишлаб чиқаришнинг концентрациялашуви каби омил- 4.1.1-расмда акс эттирилган.
лардан ташқари қуйидаги омиллар инвестициялар импортига таъсир Республикада ўтказилаётган иқтисодий сиёсат жаҳон иқтисодий
кўрсатади: ҳамжамиятига интеграция жараёнини фақат давлатнинг таркибий тузи-
1. Капиталга бўлган эҳтиёж. корпорацияларнинг капиталга бўл- лиши бўйича эмас, балки хусусий сектор даражасида ҳам жадаллашиши-
ган эҳтиёжи, ҳажми ва инвестициялар импорти ўртасида тўғридан-тўғри ни назарда тутади.
боғлиқлик мавжуд.
2. Миллий филиалларнинг ҳажми. Республика ичида корпорация Мол-мулк юз фоиз хори-
Молиявий активларни
филиалларининг, уларга бўйсунувчи бўлинмаларнинг кўп бўлиши тўғри- жий инвесторларга теги- сотиш ва сотиб олишни Улуш қўшиб қатнашиш
орқали қўшма корхо-
дан-тўғри инвестициялар импорти ҳажмининг ҳам юқори бўлишини шли бўлган хорижий кор- ташкил этиш наларни ташкил этиш
хоналарни ташкил этиш
таъминлайди.
3. Ишлаб чиқариш харажати. Қабул қилувчи давлатда ишлаб чи- Йирик хорижий
қариш харажати даражаси билан тўғридан-тўғри инвестициялар импор- Концессия ва лизинг МИЛЛИЙ компания ва фирмалар-
ти ҳажми ўртасида тескари боғлиқлик мавжуд. шартномалари БОЙЛИК нинг шўъба корхоналари
тузиш
4. Ички товарлар бозорининг хавфсизлик даражаси. ички товар- ва филиалларини
ташкил этиш
лар бозорининг юқори муҳофазаси (божхона тарифларини тартибга
солиш орқали) инвестициялар импорти оқимининг кўпайишига олиб Тендерлар эълон Эркин иқтисодий
келади. қилиш ҳудудлар ташкил этиш
5. Бозор ҳажми. Мамлакатнинг ички бозор ҳажми билан инвестици-
ялар импорти ўртасида тўғридан-тўғри боғлиқлик мавжуд. 4.1.1-расм. Хорижий инвестицияларни жалб қилиш шакллари. 1
6. Бошқа омиллар. Тўғридан-тўғри хорижий инвестициялар ҳисо- Хорижий инвестициялар иштирокидаги корхоналарни барпо этиш
бига саноатнинг эскпортга ихтисослашганлиги, мамлакатни ижти- қуйидаги босқичларни ўз ичига олмоқда: корхонани ташкил этиш сабаб-
моий-иқтисодий ривожланишни таъминлашга қаратилган давлат дастур- ларини инобатга олиш; ишончли шерик танлаш; хорижий инвестициялар
ларининг мавжудлиги. иштирокидаги корхона барпо этиш ҳақида қарор қабул қилиш.
Тўғридан-тўғри хорижий инвестициялар оқимини мамлакат иқти- Ўз-ўзидан равшанки, инвестиция муҳитига ижобий ва салбий таъсир
содиётига йўналтириш билан бир қаторда, ижтимоий-сиёсий масалалар кўрсатадиган омиллар ҳам мавжуд. Уларни гуруҳлаган ҳолда қуйидагича
ҳам ҳал этилади. Глобаллашув шароитида инвесторларнинг қарорларига талқин қилиш мумкин (4.1.2-расм). Мамлакатнинг сиёсий тизими
нафақат иқтисодий нафлик, балки ижтимоий нафлик ҳам сезиларли таъ- ва макроиқтисодий барқарорлиги, инвесторлар манфаатини ҳимоя
сир кўрсатади. қиладиган ҳуқуқий кафолатларнинг яратилганлиги. шунингдек, хом ашё
корпорацияларнинг маблағларини чет элга жойлаштириш ҳамда ресурсларининг мавжудлиги, ишлаб чиқаришни ташкил этиш ва уни со-
хорижий бозорларни эгаллашнинг 6 та ташкилий-ҳуқуқий шакли кенг тиш учун қулай инфратузилманинг ривожланганлиги ҳамда улар учун
тарқалган: тақдим этиладиган солиқ ва божхона имтиёзларининг даражаси.
► хусусий корхона ташкил этиш (wholly-owned operations); корхоналарнинг инвестицион фаолиятини ривожлантириш истиқ-
► фаолият юритаётган корхонани сотиб олиш (acquisitions); боллари инвестицион дастур доирасида ҳамда алоҳида илмий асослан-
► қўшма корхона (jointventures);
► лиценция ёки франчайзинг тақдим этиш 1 Муаллиф томонидан тузилган.
1 2 1
