Page 271 - ИНВЕСТИЦИОН ЖОЗИБАДОРЛИКНИНГ НАЗАРИЙ, МЕТОДОЛОГИК ВА АМАЛИЙ ТАЛҚИНИ
P. 271
Ш.И. МУСТАфАКУЛОВ ИНВЕСТИЦИОН ЖОЗИБАДОРЛИКНИНГ COVID-19 ПАНДЕМИЯСИ ШАРОИТИДА КАМБАҒАЛЛИК, ХАЛҚАРО 5 - Б О Б
НАЗАРИЙ, МЕТОДОЛОГИК ВА АМАЛИЙ ТАЛҚИНИ АЛОҚАЛАР ВА ОЗИҚ-ОВҚАТ ХАВФСИЗЛИГИ МАСАЛАЛАРИ
сизлик ёстиқчаси» яратилган. Ҳозирча коронавирус пандемияси ўзи- Маълумки, пандемия тарқалмагунга қадар дунёда 820 миллион киши,
нинг чўққисига келмагунига қадар, жаҳон иқтисодиёти қанча зарар яъни сайёрамизнинг ҳар тўққизинчи кишиси тўйиб овқат емасди. шу-
кўрганини ҳисоблаш қийин. аммо шу нарса аёнки, иқтисодиёт учун лардан 113 миллионининг ҳаёти очлик балоси туфайли қийин аҳволда
инқироз босими баланд бўлади ва қайта тикланиши учун 3–4 йил вақт эди. Коронавирус пандемияси оқибатида эса, қарийб 1,6 миллиард
йўқотилади. киши очликка мубтало бўлиши ва 500 миллион киши қашшоқлар са-
шунингдек, Халқаро валюта жамғармаси 2020 йил учун эълон қилган фидан жой олиши мумкин. Бу эса, 2008 йилги инқироздан ҳам чуқурроқ
янги прогнозларига кўра, базавий сценарий бўйича пандемия натижаси- иқтисодий инқироз авж олиши, шунингдек, жаҳонда қашшоқлик дара-
да глобал иқтисодиёт бу йил 3 фоизга пасайиши кутилмоқда. Бу, жорий жаси 1999 йилдан буён биринчи марта кескин ошиши мумкинлигидан
йилнинг январь ойида эълон қилинган прогноздан 6,3 фоиз пунктга паст- дарак беради.
дир. агар вирус билан курашиш чўзилиб, карантин йилнинг иккинчи яр- Коронавирус пандемияси ҳукуматларни ўз чегараларини ёпишга
мида ҳам давом этадиган бўлса, унда глобал иқтисод 6 фоизга пасайиши мажбур қилди. натижада дунё бўйлаб тадбиркорлик фаолияти ва ўзаро
мумкинлигидан хавотирга тушишмоқда. товарлар, хизматлар айирбошланишига жиддий путур етди. Ҳаракатлар
Халқаро ташкилотларнинг экспертлари, нуфузли таҳлилчилар чекланиши, етказиб бериш ва авиация саноатида узилишлар озиқ-
COVID-19 пандемияси туфайли жаҳон иқтисодиётида рецессия ҳолати овқат ишлаб чиқариш жараёнини, уларни халқаро кўламда ташишни
юзага келиши муқаррарлигини ва ушбу таназзул дунё тарихида содир қийинлаштирди. Бу эса, ўз навбатида, ишлаб чиқариш ва таъминот зан-
бўлган барча рецессияларнинг «онаси» сифатида намоён бўлишини жирининг бузилишига ҳамда озиқ-овқат хавфсизлигига рахна сола бош-
таъкидлашмоқда. лади.
инсоният қанчалик тараққий этиб, оламга ҳукмрон бўлиш даъвоси Маълумки, бундай ҳолат келажакда озиқ-овқат муаммосини янада
билан чиқмасин, яратганнинг бир синови қаршисида барибир ожиз- чуқурлаштиради. Ҳатто айрим давлатларда очарчиликнинг авж олиши
оқибатида ижтимоий бўҳрон келиб чиқиши мумкин.
дир. Боз устига, ўзи босган ножўя қадамлар оқибатида содир бўлган Хўш, бундай ҳолатга етиб бормаслик учун нима қилиш керак?
ҳодисаларнинг қурбонига айланаётгани, кўринмас бир зарра олдида чо- Жаҳон тан олган экспертларнинг фикрича, йирик озиқ-овқат экспорт-
расиз қолганини бошқача изоҳлаш қийин. чилари жаҳон бозорларига узлуксиз маҳсулот етказиб беришни йўлга
аммо башарият ҳамиша синовларга бардош бериб, уларни енгиб ке- қўйиши, инқирозга қарши чоралар доирасида ҳар бир давлат аҳолининг
лади. Бу сафар ҳам ақл-заковат билан коронавирус пандемиясига қарши ижтимоий ҳимояга муҳтож қатламини қўллаб-қувватлаши, шунингдек,
курашмоқда, уни жиловлаш ва батамом йўқ қилиш чораларини излаяпти. озиқ-овқат маҳсулотларини ишлаб чиқарадиган фермерлар, қишлоқ хў-
Башарти, бу унинг зиммасига юкланган ва қисматида белгиланган соғлиқ жалиги соҳасида меҳнат қилаётган деҳқонлар, ишчиларга ёрдам бериш-
неъматини асраб-авайлаш билан боғлиқ бурчларидан бири ҳисобланса ни кечиктирмаган тарзда амалга ошириш бу борадаги энг оқил йўлдир.
керак... озиқ-овқат хавфсизлиги чораларини кўриш борасида ҳар бир дав-
кези келганда шуни таъкидлаш лозимки, бу синов қанчалик оғир лат ўзидан келиб чиқиб ҳаракат қиляпти. Булар нималарда ўз аксини
ва талафотли бўлмасин, миллати, дини, ирқи, келиб чиқиши ва иж- топмоқда?
тимоий мавқеидан қатъий назар дунё аҳолисини бирлашишга, ўзаро Масалан, вьетнам дунё бозорига гуруч етказиб бериш бўйича учин-
ҳамжиҳатликда ҳаракат қилишга, умуминсоний қадриятлар ва эзгу одат- чи ўринда туради. Ушбу мамлакат ўзининг озиқ-овқат хавфсизлигини
ларни тиклашга, шунингдек, жаҳон ва миллий иқтисодиётлар архитекту- таъминлаш билан боғлиқ чекловларни ўрнатиб, гуруч экспорт қилишни
расини қайтадан ислоҳ этишга ундамоқда. вақтинчалик тўхтатди. комбожа давлати 5 апрелдан дуккакли маҳсулотлар
Иқтисодчи олимлар, социологлар ва таҳлилчиларнинг ўринли ха- экспортига квота белгилади.
вотирига кўра, ушбу бало оқибатида дунёда озиқ-овқат хавфсизлиги Буғдой етиштириш бўйича энг йирик экспортёр ҳисобланган Рос-
муаммоси ва айрим давлатларда очарчилик даражаси икки баробар сия ҳам апрел-май ойиларида ойига 7 млн. тонна буғдойни экспорт
ортиши мумкинлиги қайд этилмоқда. қилиш чегарасини белгилаб қўйди. Украина эса 1 июлга қадар гречкани
2 0 2 1
