Page 269 - ИНВЕСТИЦИОН ЖОЗИБАДОРЛИКНИНГ НАЗАРИЙ, МЕТОДОЛОГИК ВА АМАЛИЙ ТАЛҚИНИ

Ш.И. МУСТАфАКУЛОВ ИНВЕСТИЦИОН ЖОЗИБАДОРЛИКНИНГ COVID-19 ПАНДЕМИЯСИ ШАРОИТИДА КАМБАҒАЛЛИК, ХАЛҚАРО 5 - Б О Б
НАЗАРИЙ, МЕТОДОЛОГИК ВА АМАЛИЙ ТАЛҚИНИ АЛОҚАЛАР ВА ОЗИҚ-ОВҚАТ ХАВФСИЗЛИГИ МАСАЛАЛАРИ
Бизда электрон ҳукуматни ривожлантириш ва ҳаётга татбиқ этиш би- Таомнинг энг яхши қайласи —
лан Ўзбекистон Республикаси Президенти ҳузуридаги Лойиҳа бошқаруви нафсни тийиш.
миллий агентлиги бевосита шуғулланади. айни пайтда мазкур агентлик суқрот
томонидан бир қатор ижобий ишлар қилинди.
Масалан, давлат хизматлари учун тўланган давлат божлари ва 5.3. COVID-19 ПАНДЕМИясИ ВА ОЗИқ-ОВқАТ
йиғимлар суммаси ҳисобини юритувчи ягона биллинг тизими йўлга хАВфсИЗлИГИ МУАММОсИ:
қўйилди. 2019 йилнинг ўзида 15 та давлат хизматини кўрсатиш жараёни сАБАБ ВА ОқИБАТлАР
оптималлаштирилди. «Болаларни давлат мактабгача таълим муассасала- Бугунги кунда бутун дунё олимлари, таҳлилчилари, сиёсатчилар, дав-
рига қабул қилиш» ва «нафақа ҳақида маълумот бериш» каби хизматлар лат арбоблари ва жамоатчилик вакиллари инсоният бошидан кечираёт-
шулар сирасига киради. ган коронавирус пандемиясининг ижтимоий-иқтисодий оқибатлари, уни
Ўтган йили ягона биллинг тизими орқали тўловлар сони деярли 70 бартараф этиш йўллари хусусида қизғин муҳокамага киришган.
фоиз, миқдори эса қарийб 2 баробар кўпайди. Жисмоний ва юридик Зеро, коронавируснинг олдини олиш мақсадида, дунё аҳолисининг
шахсларнинг «Электрон ҳукумат» тизимига киришлари ягона идентифи- деярли ярми карантинга олинди. алалоқибат, йирик заводлар тўхтади,
кациялаш тизими (id.gov.uz) орқали амалга оширилмоқда. Унга 60 дан транспорт ва туризм соҳаси турғунликка юз тутди. ишсизлик, молия бо-
ортиқ ваколатли органларнинг расмий веб-сайтлари уланган. 2019 йил- зорлари таназзули, хуллас, дунёда ялпи талаб ва ялпи таклифнинг парал-
да рўйхатдан ўтган жисмоний шахслар сони 150 минг нафарни ташкил лел равишда қисқараётгани эса «ноёб» иқтисодий инқироз бошланаёт-
қилиб, 2018 йилдагига нисбатан 61 фоиз ўсишга эришилган. ганлигидан дарак бермоқда. Ўз навбатида, тождор вирус биологик вирус
Ўтган йил май ойида идоралараро ва идоравий ахборот тизимла- бўлибгина қолмасдан, иқтисодий вирус тусини олаётгани ҳам ҳеч ким-
ри, маълумотлар базалари, дастурий маҳсулотлар яратиш ва жорий га сир эмас. Ҳатто бугун кўпчилик унинг зарбаларини ҳозирданоқ ҳис
этиш бўйича лойиҳалар ҳамда ахборот-коммуникация технологиялари қиляпти. Бинобарин, дунё биологик вирус ва иқтисодий вирусни енгиш
соҳасидаги бошқа лойиҳаларни ишлаб чиқиш ва амалга ошириш тарти- билан боғлиқ икки ўт орасида қоляпти.
Жаҳон соғлиқни сақлаш ташкилоти экспертлари «ҳали ушбу касал-
би тўғрисидаги низом тасдиқланди. Мазкур ҳужжат асосида лойиҳалар лик ўзининг чўққисига чиқмади. Биз турли фавқулодда ҳолатларга тайёр
экспертизаси амалга оширилади. туришимиз керак. карантин чораларини юмшатишга ҳали эрта», деб
Маълумотларга кўра, 2019 йилда 101 та лойиҳа кўриб чиқиш учун огоҳлантираётган паллада «Bloomberg» ахборот агентлиги эса, пандемия
тақдим этилди (қайта кўриб чиқиш учун юборилган лойиҳаларни ҳисобга сабаб дунё иқтисодиётининг умумий зарари икки йилда 5 трлн. аҚш
олганда 134 та лойиҳа экспертизаси ўтказилди). шунингдек, 2019 йилда долларини ташкил қилишини ва жаҳон тинчлик даврда илк бор чуқур
давлат ташкилотлари томонидан кўриб чиқиш учун тақдим этилган ах- тушкунликка тушиш хавфи олдида турганлигини қайд этмоқда.
борот-коммуникация технологиялари соҳасидаги 150 дан ортиқ норма- Халқаро валюта жамғармасининг (ХвЖ) ижрочи директори криста-
тив-ҳуқуқий ҳужжатлар лойиҳалари кўриб чиқилган ва уларга хулосалар лина Георгиеванинг айтишича, 2020 йил кескин иқтисодий пасайиш йили
берилган. бўлиб, 170 та давлатда аҳоли жон бошига тўғри келадиган иқтисодий
Соҳада қонунчиликни такомиллаштириш мақсадида 2020–2025 йил- ўсиш суръати манфий бўлиши кутиляпти. Ҳаттоки 2021 йилда ҳам дунё
ларда Ўзбекистон Республикасида «Электрон ҳукумат» тизимини ривож- иқтисодининг тикланиши катта сўроқ остида қолмоқда. инқирозга
лантириш концепцияси ва уни амалга ошириш бўйича «Йўл харитаси», қарши жаҳон давлатлари томонидан 8 трлн. аҚш долларига тенг фискал
«Электрон ҳукумат» тизими архитектураси ва уни 2020–2025 йилларда ва монетар чоралар кўрилиши бошлаб юборилди. Унинг фикрига кўра,
ҳаётга татбиқ этиш режа-жадвали ишлаб чиқилди. кутилаётган глобал иқтисодий пасайиш миқёси ўтган асрнинг 30-йилла-
ридан бери кузатилмаган экан.
айни дамда ХвЖ томонидан дунё иқтисодиётининг мажруҳ бўли-
шини юмшатиш мақсадида 1 трлн. аҚш доллари қийматида «хавф-

2 2