Page 265 - ИНВЕСТИЦИОН ЖОЗИБАДОРЛИКНИНГ НАЗАРИЙ, МЕТОДОЛОГИК ВА АМАЛИЙ ТАЛҚИНИ
P. 265
Ш.И. МУСТАфАКУЛОВ ИНВЕСТИЦИОН ЖОЗИБАДОРЛИКНИНГ COVID-19 ПАНДЕМИЯСИ ШАРОИТИДА КАМБАҒАЛЛИК, ХАЛҚАРО 5 - Б О Б
НАЗАРИЙ, МЕТОДОЛОГИК ВА АМАЛИЙ ТАЛҚИНИ АЛОҚАЛАР ВА ОЗИҚ-ОВҚАТ ХАВФСИЗЛИГИ МАСАЛАЛАРИ
сизланиши, тоза ичимлик суви таъминоти ва қашшоқликка қарши бирга кўрсатилади. Булар - континентал-европа модели, англо-америка моде-
курашиш бўйича чора-тадбирлар ҳисобга олинди. аммо ер юзига коро- ли, осиё модели ва Россия модели.
навирус деган ўлат ёпирилишини, оқибатда давлат хизматларини масо- Ғарбий минтақа моделларига аҚш ва европа давлатларида асос со-
фадан туриб кўрсатишга эҳтиёж кескин ошиб кетишини ҳеч ким башорат линган. Жумладан, аҚшда сиёсий тизимни такомиллаштириш бу бора-
ҳам қилмаган эди. Бу эса «Электрон ҳукумат» тизимини шакллантириш- да асосий ўринни эгалласа, европада (Дания, Буюк Британия, швеция,
ни янада жадаллаштириш вазифасини кун тартибига қўйди. Финландия, Франция, Германия ва бошқалар) маъмурий ислоҳотлар ва
«Электрон ҳукумат» алоҳида тушунча ва тизим сифатида илк бор фуқароларга хизмат кўрсатишда акТни кенг жорий этишга аҳамият
1991 йилда аҚшда истеъмолга кириб келган. У электрон ҳужжатлар қаратилади.
алмашинуви, бошқарув жараёнларини автоматлаштиришга асосланган Электрон иштирок индекси ва «Электрон ҳукумат» ривожлани-
давлат бошқаруви ва давлат хизматларини кўрсатиш тизимидан иборат. ши бўйича жаҳон мамлакатлари рейтингида Буюк Британия етакчи-
орадан маълум муддат ўтгач, ушбу соҳада жаҳон ҳамжамияти ҳам лардан бири ҳисобланади. Бунда ушбу мамлакатда 1999 йилда қабул
ўзаро манфаатли халқаро ҳамкорликни ўрнатиш, тадқиқотлар ўтказиш қилинган «Давлат ҳокимиятини модернизация қилиш» стратегик дас-
ва глобал инновацион лойиҳаларни амалга оширишга алоҳида эътибор тури ҳал қилувчи аҳамият касб этган. натижада «онлайн Буюк Бри-
қаратди. тания» ҳукумат портали ишга туширилган ва «Тўғридан-тўғри алоқа»
Хусусан, 2003 йилдан буён БМТ томонидан фуқароларга давлат лойиҳаси амалга оширилган. Булар фуқаролар ва бизнес субъектларига
хизматларини кўрсатиш учун давлат идораларининг электрон техноло- давлат хизматларидан электрон тарзда, қулай ва соддалаштирилган тар-
гиялардан фойдаланиш ҳолатини баҳолашга қаратилган тадқиқотлар тибда фойдаланиш, очиқ маълумотлар алмашинуви имкониятини тақдим
мунтазам равишда олиб борилмоқда. Уларда интернет хизматларининг этган.
қамрови ва сифати, IT-инфратузилмаси ҳамда инсон капитали ривожла- шарқий минтақа (Жанубий корея, япония, Сингапур) моделлари-
ниши даражаси асосий мезон қилиб олинган. да эса янги давлат бошқаруви, давлат органлари фаолияти очиқлиги ва
Хўш, электрон ҳукумат одамларга нима беради? Унинг афзалли-
клари қандай? шаффофлиги тамойиллари асосида давлат бошқаруви тизимини ислоҳ
Электрон ҳукумат тизими давлат органларининг ўзаро узвий ҳамкор- қилиш асосий ўринни эгаллайди.
лигини таъминлайди, бошқарув харажатларини қисқартиради ва бошқарув Россияда «Электрон ҳукумат»ни ривожлантиришнинг хусусия-
жараёнлари тезкорлигини оширади. шу билан бирга, аҳоли ва бизнесга ти федераль давлат идоралари фаолиятини электронлаштириш би-
давлат хизматларини кўрсатиш тизимини оптималлаштиради ҳамда сод- лан бир қаторда, маҳаллий идораларни ҳам фаол автоматлаштиришга
далаштиради. Ўз навбатида, халқ билан ҳукумат ўртасида бюрократик қаратилган.
тўсиқлардан холи шаффоф ва қулай мулоқот тизимини яратади. ўзбекистонда ҳолат қандай?
Бундан ташқари, мазкур тизим фуқароларнинг технологик билими
ва малакасини оширишга, давлат бошқарувида, шу жумладан, қарорлар 2015 йилда «Электрон ҳукумат тўғрисида»ги Ўзбекистон Республика-
қабул қилишда халқ иштирокини, жамоатчилик ўрнини кенгайтиришга си Қонуни қабул қилиниши мамлакатимизда бу тизим жорий қилинишида
хизмат қилади. Бинобарин, демократик тамойилларни чуқурлаштириш, тамал тоши бўлди. Ўз навбатида, айнан ушбу ҳужжат билан электрон
давлат идораларининг халқ олдидаги масъулиятини мустаҳкамлашда ҳукумат тушунчасига ҳуқуқий изоҳ берилиб, асосий вазифалари белги-
ҳам электрон ҳукуматнинг аҳамияти катта. ланди.
Унга кўра, «Электрон ҳукумат» давлат органлари фаолиятининг са-
Тўрт илғор модель марадорлиги, тезкорлиги ва шаффофлигини таъминлаши, ижро инти-
Ҳозирги кунда электрон ҳукуматни шакллантиришнинг ягона страте- зомини кучайтириши керак. Қолаверса, у давлат органларининг маълу-
гияси ёки намунаси мавжуд эмас. Фақат унинг ривожланиш хусусиятла- мотлар базалари, ягона интерактив давлат хизматлари портали ҳамда
ри ва географиясидан келиб чиққан ҳолда 4 та модель алоҳида ажратиб электрон давлат хизматлари ягона реестрини шакллантиради. Бино-
2 2
