Page 263 - ИНВЕСТИЦИОН ЖОЗИБАДОРЛИКНИНГ НАЗАРИЙ, МЕТОДОЛОГИК ВА АМАЛИЙ ТАЛҚИНИ
P. 263
Ш.И. МУСТАфАКУЛОВ ИНВЕСТИЦИОН ЖОЗИБАДОРЛИКНИНГ COVID-19 ПАНДЕМИЯСИ ШАРОИТИДА КАМБАҒАЛЛИК, ХАЛҚАРО 5 - Б О Б
НАЗАРИЙ, МЕТОДОЛОГИК ВА АМАЛИЙ ТАЛҚИНИ АЛОҚАЛАР ВА ОЗИҚ-ОВҚАТ ХАВФСИЗЛИГИ МАСАЛАЛАРИ
мавий равишда рақамли воситаларга ўтказилишини ҳисобга олиб, элек- мизни ҳам рақамли технологияларсиз амалга ошириш мушкул замонда
трон имзога рухсат бериш, давлат билан мулоқот қилиш ҳам электрон яшаяпмиз.
платформаларга ўтказилмоқда. Бунинг амалий тасдиғини шу кунларда такрор-такрор кўряпмиз.
БМТ Бош котиби Антониу Гутерришнинг таъбири билан айтган- негаки, коронавирус пандемияси билан боғлиқ вазиятда тождор офат
да, «рақамли иқтисодиёт янги хавф-хатарларни вужудга келтири- ҳаммани уйга қамади. «кўринмас ёв»дан азият чекмаслик учун хонадо-
ши мумкин, шу жумладан, киберхавфсизликка таҳдидлар, ноқонуний нимизда иҳоталанишга мажбур бўлдик. Бундай шароитда рақамли техно-
иқтисодий фаолиятнинг енгиллашуви, шахсий ҳаёт дахлсизлигини логия дегани жонимизга оро киряпти. «онлайн мактаб», «Масофадан ту-
бузилиши билан боғлиқ сабабларни келтириш мумкин. Янги қарорлар риб ишлаш», «онлайн буюртма» деган иборалар ҳеч қачон ҳозиргичалик
қабул қилиш ҳукуматлар, фуқаролик жамияти, академик гуруҳлар, оммалашмаган. ошхонаю ресторанлар эшигига қулф осилган бир вази-
илмий ҳамжамият ва технологик секторларнинг ҳамкорликдаги ятда электрон ҳамёнимиз орқали тўлов ва буюртма қилсагу, зум ўтмай
ҳаракатини талаб этади». куръер эшигимизни қоқиб, буғи чиқиб турган икки қасқон мантини
Дарҳақиқат, рақамли иқтисодиёт миқёсининг кенгайиб боришида муҳайё қилиб турса...
халқаро ҳамкорликни имкон қадар кучайтириш зарур. шу ўринда мам- Булар – маиший ҳаётимиз билан боғлиқ мисоллар. Давлат бошқаруви
нуният билан қайд этиш жоизки, Ўзбекистонда ахборот хавфсизлиги ва сиёсий институтларнинг трансформациялашуви шароитида яна бир
соҳасида олиб борилаётган таъсирчан чора-тадбирлар натижасида 2019 масала борки, бугун ва келажак учун унинг аҳамияти ниҳоятда катта.
йилда киберхавфсизлик глобал индексида 41 поғонага кўтарилиб, 52 Бу «Электрон ҳукумат» тизимини шакллантириш, уни самарали амалга
ўринни эгалладик. ошириш ва ривожлантириш каби вазифаларни ўз ичига олади.
Дунёни ўзгартираётган қадамлар «Тождор» ўлат жараённи тезлаштирди
инсоният яралибдики, ўзига дастёр қидиради. Унинг тахминий моде- БМТ томонидан 2015 йилнинг 25 сентябрида бир муҳим дастур қабул
ли шундай: чаққон, уддабурон, топшириқларни сўзсиз бажаришга қодир, қилинди ва унга «Дунёмизни ўзгартириш: 2030 йилгача бўлган давр-
толиқишни билмайдиган ва энг муҳими, садоқатли… Ҳозиргача кашф да барқарор ривожланиш соҳасидаги кун тартиби» деб ном берилди.
қилинган не-не суперкомпьютеру роботлар ана шундай вазифаларни бе- камбағалликни бартараф этиш, инсонларнинг эмин-эркин яшаши, та-
каму кўст бажариб келмоқда. аммо инновациялар асрида буларнинг ўзи биат ресурсларидан тенг фойдаланиши, очлик ва бошпанасизликнинг
етарли эмас. Энди одамзоднинг яна бир нарсага эҳтиёжи ортган. Бу – су- олдини олиш, қонун устуворлигини таъминлаш, атроф-муҳит мусаффо-
нъий интеллект! лигига эришиш мазкур дастурдан ўрин олган энг устувор мақсадлар си-
Мана, мобиль телефон деб атаганимиз жажжигина қути ичида ҳозир расидандир.
олам-олам имконият мужассам. Бир пайтлар оддий мулоқот воситасига 193 давлат томонидан маъқулланган ушбу муҳим ҳужжат
калькулятор, тақвим, диктофон, ёндафтар, видео ва фотокамера, соат, бу- Барқарор ривожланиш мақсадларини таъминлашга хизмат қиладиган
дильник сингари қатор қулайликлар жойланганидан ҳайратланган бўл- 17 та бош мақсад, 169 та мақсадли вазифа ва 230 та кўрсаткични
сак, эндиликда у орқали сониялар ичида бутун бошли китобни исталган қамраб олган. аммо ана шу вазифаларни тўлақонли бажариш учун, ав-
тилингизга ўгиришингиз ёки ҳайҳотдек бинонинг меъморий чизмасини вало, ҳар бир мамлакатдан «Электрон ҳукумат»ни ривожлантириш талаб
тап-тайёр ҳолатга келтиришингиз мумкин. этилди. шу орқали аҳоли, давлат ва нодавлат сектор вакилларига сифат-
ана сизга тараққиётнинг шиддатига мисол! Рақамли технологиялар ли давлат хизматларини кўрсатиш, уларнинг ҳаётини енгиллаштириш
мўъжизавий имконияти бу! кундалик турмушимиз учун ун, ёғ, шакар, бўйича рейтинг кўрсаткичлари орқали давлатларга баҳо бериш тизими
сут, гуруч, картошка, сабзи, пиёз каби нозу неъматлар қанчалик зарур йўлга қўйилди.
бўлса, жамият ҳаёти учун ҳам электрон платформалар, дастурий таъми- албатта, глобал дастур қабул қилинган пайтда кўплаб келишувлар
нот маҳсулотлари бугун шунчалик керак! Чунки маиший муносабатлари- амалга оширилди. Масалан, иқлим ўзгариши, атроф-муҳитнинг зарар-
2 2 2
