Page 410 - คุณค่า คุณภาพ คุณธรรม ถอดบทเรียนงานประชุมวิชาการ

A3-105-A
19th HA National Forum
นพ.สุทธิพงษ์ ศิริมัย
จากประสบการณ์ การทางานในตาแหน่งประธานคณะกรรมการการพัฒนาระบบบริการสาขาการปลูกถ่ายอวัยวะ ได้จัดต้ังทีมขึ้นโดยมี วัตถุประสงค์ คือ เพิ่มจานวนผู้บริจาคอวัยวะและดวงตาให้มากขึ้น และจัดต้ังศูนย์รับบริจาคอวัยวะในระดับเขต โดยกาหนดโรงพยาบาลราชบุรีเป็น ศูนย์ปลูกถ่ายไต (Kidney transplant center) และโรงพยาบาลนครปฐม เป็นศูนย์ปลูกถ่ายกระจกตา (Cornea transplant center) ใช้แนวทาง การพัฒนาด้วยหลักการของ Six building blocks ดังนี้
1. ด้านการจัดบริการ (Service delivery) เนื่องจากเขตสุขภาพที่ 5 มีท้ังหมด 8 จังหวัด 16 รพศ.และรพท. ดังนั้นในปี 2561 กาหนดให้ ทุกโรงพยาบาลศูนย์ (รพศ.) และโรงพยาบาลท่ัวไป (รพท.) ต้องทาหน้าที่เป็น Donor center และเปิดรับบริจาคอวัยวะได้ โดยกระทรวงสาธารณสุข ได้กาหนดเป้าหมายคือต้องการผู้บริจาคท่ีมีภาวะสมองตาย พบว่ามีผู้ท่ีมีภาวะสมองตายเพียง 1% เท่านั้นที่บริจาคอวัยวะ เขตสุขภาพที่ 5 จึงลดเป้า หมายการบริจาคอวัยวะจากผู้ที่มีภาวะสมองตายลงเหลือ 0.7 %
2. ด้านบุคลากร (Health workforce) แต่ละโรงพยาบาลในเขตสุขภาพที่ 5 มีพยาบาลท่ีเรียกว่า Transplant coordinator nurse (TCN) โดยข้ันตอนแรก วางระบบการรับบริจาคอวัยวะและได้มีการหาจุดท่ีสามารถรับบริจาคได้ เช่น ICU ศัลย์และขั้นตอนท่ี 2 พัฒนาศักยภาพบุคลากร เจรจาเพอื่ ขอรบั บรจิ าค การดแู ลคนไขก้ อ่ นการบรจิ าค และเรอื่ งทสี่ า คญั ทสี่ ดุ คอื คอื การวนิ จิ ฉยั ภาวะสมองตายโดยแพทย์ และตอ้ งดา เนนิ การตามขน้ั ตอนโดยใช้หลักการของแพทยสภา เนื่องจาก เป็นเรื่องท่ีละเอียดซับซ้อน ผู้ตรวจราชการกระทรวงสาธารณสุขจีงเชิญแพทย์อบรมในเร่ืองการวินิจฉัย การดูแลคนไข้ การ resuscitateก่อนการบริจาคเพื่อให้แพทย์และผู้ที่เก่ียวข้องมีทัศนคติในการดาเนินงานที่ดีขึ้นและให้มีการประชุมเพื่อแลกเปลี่ยน เรียนรู้ร่วมกันทุก 3 เดือน ส่วนโรงพยาบาลราชบุรี ซ่ึงต้องทาหน้าท่ีเป็นศูนย์ปลูกถ่ายอวัยวะไต โดยมีโรงพยาบาลรามาธิบดีมาเป็นพ่ีเลี้ยงเพื่อพัฒนา ให้ปลูกถ่ายไตได้ และโรงพยาบาลนครปฐมที่ต้องทาหน้าที่เป็นศูนย์ปลูกถ่ายอวัยวะตา มีโรงพยาบาลบ้านแพ้วและโรงพยาบาลเมตตาประชารักษ์ ซ่ึง มีความเชี่ยวชาญเรื่องการปลูกถ่ายกระจกตามาเป็นพ่ีเลี้ยง
3. ด้านข้อมูล (Health information) ระบบข้อมูลยังคงมีปัญหาโดยเฉพาะการส่งข้อมูล ประเด็นปัญหาคือช่องทางการส่งข้อมูล ซ่ึงเดิมจะ ส่งเป็นกระดาษ หรือทาง Line ขณะนี้ได้พัฒนาเป็นโปรแกรมกลางผ่าน internet เมื่อมี case สามารถลงข้อมูลและ Report แบบ real time แต่ยัง ไม่สามารถดาเนินการได้ 100% ส่วนข้อมูลความรู้วิชาการสาหรับเจ้าหน้าที่จัดเก็บบน Internet ในส่วนของประชาชนจะมี QR code ใส่ไว้ในไวนิล หรือส่ือประชาสัมพันธ์ เพ่ือให้ประชาชนเข้าไปสแกนเพ่ือการเรียนรู้
4. ด้านเทคโนโลยี (Technology) ในเรื่องการปลูกถ่ายอวัยวะ ประกอบด้วย เคร่ืองมือ ยา แนวทางปฏิบัติต่างๆ ตามเกณฑ์มาตรฐานการ ดูแล donor resuscitation และ receive organ โดยทางโรงพยาบาลราชบุรีเป็นผู้ดาเนินการ
5.ดา้ นงบประมาณ (Budget) แตล่ ะโรงพยาบาลดา เนนิ งานตามแนวทางทกี่ ระทรวงสาธารณสขุ กา หนด และใชง้ บประมาณของเขตสขุ ภาพ ในแง่การพัฒนาบุคลากร
6. ด้านธรรมาภิบาล (Governance) กฎหมายมีความสาคัญ เพราะการบริจาคอวัยวะต้องมีความชัดเจน และต้องเน้นเร่ืองคุณธรรมด้วย กระแสการซื้อขายอวัยวะในต่างประเทศและข่าวในประเทศจีนมีการอุ้มขายอวัยวะซึ่งเป็นความเสี่ยง ดังน้ันการวินิจฉัยสมองตายต้องมีความชัดเจน ถกู ตอ้ งและเหมาะสม เนน้ คณุ ธรรมไมไ่ ดเ้ นน้ การเอาอวยั วะอยา่ งเดยี วตอ้ งคอ่ ยๆ เปน็ คอ่ ยๆ ไปเพอื่ ใหเ้ กดิ ความยงั่ ยนื และไดด้ า เนนิ การตามประกาศ ของแพทยสภาเร่ืองหลักเกณฑ์และวิธีการวินิจฉัยสมองตาย และระเบียบสภากาชาดไทยว่าด้วยศูนย์การบริจาคอวัยวะ มีการจัดทาคู่มือการดูแล ผู้บริจาคอวัยวะท่ีมีสมองตาย จาเป็นต้องดูแลไม่ให้อวัยวะที่มีอยู่เส่ือม สามารถใช้ปลูกถ่ายได้เพ่ือไม่ให้อวัยวะที่จะนาไปปลูกถ่ายมีปัญหา
ผตู้ รวจราชการกระทรวงและสาธารณสขุ นเิ ทศกเ์ ขตสขุ ภาพที่ 5 มกี ารตดิ ตามเรอ่ื งการปลกู ถา่ ยอวยั วะในทปี่ ระชมุ ผบู้ รหิ ารเขต สง่ ผลทา ให้ ผอู้ า นวยการโรงพยาบาลแตล่ ะแหง่ ไดม้ กี ารตดิ ตามและสนบั สนนุ การดา เนนิ งานภายในโรงพยาบาล นอกจากนก้ี จ็ ะเปน็ การประชาสมั พนั ธใ์ หป้ ระชาชน หรือหัวหน้าส่วนราชการได้ทราบว่า ขณะน้ีมีการรับบริจาคอวัยวะเพื่อปลูกถ่ายให้ประชาชน และมีการประสานผู้ที่เก่ียวข้อง เช่น เมื่อมีผู้บริจาค ทางโรงพยาบาลก็จะไปร่วมงานศพ และจะมีพระเข้ามาสอบถามเรื่องความเป็นมาของการบริจาคอวัยวะ จึงได้อธิบายให้เข้าใจ พระก็จะนาไปเทศน์ต่อ และมีการประชาสัมพันธ์ผ่านงานอีเว้นท์ (Event) ต่างๆ ที่ทางโรงพยาบาลจัด
สถาบันรับรองคุณภาพสถานพยาบาล (องค์การมหาชน) 410