Page 443 - คุณค่า คุณภาพ คุณธรรม ถอดบทเรียนงานประชุมวิชาการ

C2-106
19th HA National Forum
กัปตัน นพ.กรพรหม แสงอร่าม
Situation Awareness ว่าหมายถึง การตระหนักรู้ในสถานการณ์ ซ่ึงเป็นหนึ่งในวิชาท่ีนักบินทุกคนจะต้องเรียนรู้ และการคาดการณ์เป็น ส่ิงที่กัปตันฝึกอยู่เสมอจนเป็นคุณสมบัติสาคัญ
Situation Awareness เป็นกระบวนการคิดของมนุษย์ในทุกๆ วินาที ประกอบด้วย 3 กระบวนการ คือ
1. Perception
2. Comprehension
3. Projection
โดยกระบวนการทั้งหมดนี้จะเกิดขึ้นเร็วมากไม่ทันได้รู้ตัว ซึ่งบางครั้ง เราอาจจะละเลย จนทาให้พลาดส่ิงดีๆ ตัวอย่างของ Situation
Awareness เป็นสิ่งท่ีอยู่รอบตัวเรา สามารถพบเห็นได้ในชีวิตประจาวัน เช่น ถ้าต้องขับรถ ตามรถคันหน้าที่มักจะเห็นคนที่นั่งพิงฝาท้ายรถกระบะ ซ่ึงท้ายกระบะอาจจะเปิดออกได้เองเพราะสลักหลุด แล้วทาให้คนที่น่ังท้ายตกมาสู่พ้ืนถนน รถท่ีขับตามมาอาจจะเบรกไม่ทันขับชนได้ ซึ่งแทนที่คนๆ น้ัน พฤติกรรมนี้แสดงให้เห็นถึงการขาด Situation Awareness
เริ่มตั้งแต่ข้ันตอนการรับคาสั่ง ผลิตสินค้า และรับสินค้านั้นๆ อย่างลื่นไหล รวดเร็วไม่ติดขัด เมื่อเราใช้บัตรเครดิตในการซื้อสินค้า แต่ถ้ามี ใครคนหนง่ึจา่ยคา่สนิคา้ดว้ยเงนิสดอาจจะทาใหก้ระบวนการเดมิทเี่ปน็อยนู่น้ัสะดดุตดิขดัจนอาจจะเกดิความเสยีหายได้แนวคดินห้ีา้งสรรพสนิคา้ หรอื รา้ นสะดวกซอื้ ไดส้ ง่ เสรมิ ใหม้ กี ารนา บตั รเครดติ หรอื การใชจ้ า่ ยผา่ นบตั รในหลายรปู แบบ เพอื่ ลดการชา ระคา่ สนิ คา้ และบรกิ ารดว้ ยเงนิ สด เพราะ กระบวนการของการใชเ้ งนิ สด มขี นั้ ตอนอยา่ งมากมายตงั้ แตก่ ารผลติ การกระจายเงนิ สด การถอนเงนิ และอนื่ ๆ อกี หลายขนั้ ตอน ถอื เปน็ กระบวนการ ทไ่ี มม่ คี ณุ คา่ หรอื Waste แตท่ งั้ หมดน้ี เราไดเ้ คยคาดการณร์ ะบบงานแบบนหี้ รอื ไม่ เราจงึ ยงั อยกู่ บั ระบบการใชเ้ งนิ สดกนั ตอ่ ไป เพราะเปน็ ความเคยชนิ
ในส่วนของผู้ที่ทางานคุณภาพ เคยถามตัวเองไหมว่าที่ผ่านมาต้องทางานหนักมากข้ึนแต่กลับพบว่าอุบัติการณ์ความเส่ียงนอกจากไม่ลดลง แล้วกลับมีแนวโน้มเพิ่มขึ้นและยังมีขั้นตอนการทางานท่ียุ่งยาก ผู้เยี่ยมสารวจท่ีผลัดเปล่ียนกันมาเยี่ยมสารวจนั้นได้ให้ข้อเสนอแนะหลายอย่าง เป็น เช่นน้ีแล้วโรงพยาบาลปลอดภัยจริงหรือไม่ ?
ตวั อยา่ งของการมี Situation Awareness ในโรงพยาบาล เชน่ การผกู ถงุ พลาสตกิ ทถี่ งั ขยะในหอ้ งผปู้ ว่ ย เพราะถงุ มขี นาดใหญเ่ กนิ ไป และ ยังทาให้เสียเวลากับการผูกถุงขยะอีกถ้าหากไม่ได้ ฝึกเร่ือง LEAN ให้อยู่ใน DNA ก็จะเสียเวลากับการผูกถุงไม่ให้เลื่อนหลุดเป็นประจาทุกวัน วิธีการ แกป้ ญั หาทง่ี า่ ยชว่ ยประหยดั และยงั ลดเวลาในการทา งาน คอื วดั ขนาดของถงั ขยะแลว้ สงั่ ซอื้ ถงุ พลาสตกิ ใหม้ ขี นาดพอดกี บั ถงั ขยะ จะทา ใหไ้ มต่ อ้ งเสยี เวลากับการผูกถุงไม่ให้เลื่อนหลุดอีก หากทาเช่นน้ี เราจะมีแรงงานของแม่บ้านเหลือเพิ่มอีกหน่ึงคน เพราะโรงพยาบาลหนึ่งๆ มีถังขยะนับพันถัง หาก นาเวลารวมท่ีแม่บ้านทุกคนต้องผูกถุงในหน่ึงวัน จะเทียบเท่ากับได้แรงงานแม่บ้านหน่ึงคนทางานท้ังวันเลยท่ีเดียว และหากมีน้าหกที่พื้น แม่บ้านยุ่ง กับการทางาน ไม่ได้นาป้ายมาวางเตือน แล้วมีผู้ป่วยลื่นล้ม ต้องทา RCA และได้ข้อสรุปว่าเนื่องจากแม่บ้านไม่มาเช็ดพ้ืนทันที เพราะแม่บ้านมีงานล้น มือต้องขอคนเพิ่ม แต่ถ้าหาก เพียงจัดหาถุงพลาสติกที่ขนาดพอดีมานี้ อาจทาให้มีกาลังแม่บ้านเหลือ 1 คนเลยทีเดียว และก็สามารถทาหน้าที่เช็ดพื้น เมื่อมีน้าหกได้ทันท่วงที การล่ืนล้มก็จะไม่เกิด
ท้ังหมดนี้เป็นเพียงตัวอย่างท่ียกมา โดยมีเป้าหมายเพื่อให้เกิดการเปลี่ยนแปลงทัศนคติ (Attitude) เห็นถึงแนวทางหรือวิธีการ เพ่ือให้ การทางานที่เป็นอยู่ในปัจจุบันมีความปลอดภัย มีระบบการทางานที่ง่าย และสบายย่ิงขึ้นเท่าน้ัน
วัฏจักรแห่งความหายนะ (Vicious circle)
เมื่อมี Incident เกิดขึ้น ต้องให้พยาบาลเข้าไปร่วมทา RCA ทาให้เสียพยาบาลไป 1 คน จากงานประจามีภาระงานที่มากมายที่ต้องทา แล้วยังเพ่ิมระบบทวนสอบตรวจเช็คความถูกต้องอีกหลายครั้ง เพิ่มแบบฟอร์ม Check listในการตรวจสอบซ้าน้ันๆ สุดท้ายแล้วเวลาในการทางาน ไม่เพียงพอ มาตรฐานที่ต้องทากลับถูกละเลย จนทาให้เกิดเป็น Incident วนเวียนขึ้นมาอีกเกิดเป็นวัฏจักร
443 สถาบันรับรองคุณภาพสถานพยาบาล (องค์การมหาชน)
การรับรู้ด้วยประสาทสัมผัสทั้ง 5 เข้าใจและเชื่อมโยงความสัมพันธ์ในส่ิงที่รับรู้ คาดการณ์