Page 12 - tet

MAKALE ÇALIŞMASI

EDEBİYAT ESERİ TOPLUMUN AYNASIDIR

GİRİŞ VE AMAÇ
• Edebiyat olay, düşünce, duygu ve hayalleri dil sayesinde estetik ve süslü bir biçimde ifade
etme şeklidir. Edebiyat insan hayatında olan önemli yerini ilk günden beri sürdürüyor ve
giderek daha da büyük bir yer kaplamaya devam ediyor. Vazgeçemediğimiz bu sanatın
insanlar üstünde ne gibi etkilerinin olduğu her zaman bir merak konusudur. Bu makalede
edebiyat ve toplum ilişkisi üzerine etkiler hakkında insanları bilgilendirmek amaçlanmıştır.
• Anahtar Kelimeler : Edebiyat, toplum, sanatçı, insan

EDEBİYAT VE TOPLUM İLİŞKİSİ
• Her edebiyat geleneği, içinde bulunduğu çağın şartlarına, yaşadığı toplumun ihtiyaçlarına,
zevklerine cevap verdiği sürece var olur. Dolayısıyla edebiyat toplumun beklentilerini karşılamalı
yani toplumla iç içe olmalıdır. Edebiyat bireysel ve toplumsal olmak üzere iki cephelidir. Mesela
Namık Kemal bireyselliğe karşı çıkmış, herkese hitap eden toplumsal eserler ortaya çıkarmıştır.
Servet-i Fünun döneminde ise tam tersine bireyselliğe dönüş yaşanmıştır. Edebiyatın duygular,
hayaller, değerler, düşünceler gibi insana ait özellikleri kolayca yansıtan bir araç olduğu da
söylenebilir. Ayrıca bahsedilen konular da toplumun sözcüsü konumunda bulunan sanatçılar
vasıtasıyla, anlatılmak istenenler halka karşı doğrudan dile getirilmiştir. Edebiyat tarihindeki
(sanatçılar) âşıklar da toplumun gören gözü, işiten kulağı ve konuşan dili olmuşlardır.

• Edebiyat insanların sorunlarını dile getirir. Çünkü toplum, sorunlarını dile getirmek,anlatmak için
bir yol arar. Bir edebiyatçı da buna sessiz kalmaz ve cevabını hep verir. Edebiyat topluma
kendisini hatırlatabilmeyi amaçlar.
• Sanatçı, yaşadığı döneme ait kültür özelliklerini taşıdığından; içinde doğduğu sosyal yapının
tanığı durumundadır. Yazarlar içlerinden çıktığı insanların görüş ve düşünüş şekillerini
eserlerinde ortaya koyar. Edebi metinler sosyal hayatın bir parçasıdır ve sosyal bir yerde ortaya
çıkar. Ortaya konmuş edebi bir eseri ait olduğu dönemden ayrı değerlendirmek mümkün
değildir. Herhangi bir dönemde yazılmış edebi eser incelenirse ait olduğu toplumun yaşam
şekilleri hakkında örnekler verir. Toplum içinde değişiklik yaşanırsa bu mutlaka eserlere de
yansır. Yani edebiyat ile insan, insan ile toplum birbirini daima etkiler. Edebiyat
tarih,psikoloji,felsefe,bilim gibi konuları da içinde barındırır. Eserler insan psikolojisinden de
yararlanılarak ortaya konulur. Çoğu eserde psikolojik yansımalara rastlamak mümkündür. Her
sıradan insanın düşünceleri, duyguları, psikolojisi olduğu gibi yazarların da vardır. Bunları
eserlerindeki kişilere yansıtarak toplumla derin bir bağlantı kurar.
• Tanzimat edebiyatı ile birlikte edebiyatımızda toplum sorunlarının ön planda olduğunu
söyleyebiliriz. Örneğin Aşık Veysel de yetmiş dokuz yıllık hayat serüveninde sosyal yaşamını,
dönemin mühim olaylarını, toplumun ahlak anlayışını, çalışmanın gerekliliğini, vatan ve millet sevgisini,
nefret, aşk, korku, insan psikolojisi, üzüntü, birlik ve beraberlik sevgisi gibi konuları şiirlerinde işleyip
toplumsal hayatı ön plana çıkarmaya çalışmış insanları bilgilendirmek istemiştir. Edebiyat doğrudan
toplumsal gerçekliği ve toplum olaylarını anlatmasa bile toplumsal yapı ile ilgili olmak, ondan
etkilenmek durumundadır. Toplumdan uzaklaşan edebiyat ilgi görmez ve varlığını kaybeder. Edebiyat,
toplumun ifadesi, aynasıdır.

SONUÇ VE ÖNERİLER
• Edebi eserler, insanı tüm yönleriyle incelemeyi ve tanıtmayı amaçlayan, insanın iç dünyasını aralayan, duygu ve hayalleri
anlatan metinlerdir. Bu noktada bireyin kendi dünyasını konu alan bu eserler hem psikolojiden yararlanmış hemde katkı sağlamış
olur. Her ne olursa olsun edebiyattan kopmamalı aksine benliğimizde daha çok yer açmalıyız.
Zeynep Yıldırım

Kaynakça
• Edebiyat-ile-sosyoloji-arasındaki-iliski.nedir.org • Www.tdk.gov.tr • B2b.kulturyayincilik.com
• Dergipark.org.tr • Www.sonersadikoglu.com
• Atakurumsal.com • edebiyatin-islevi.nedir.org
• Tr.m.wikipedia.org • Www.birgun.net
• Www.sonersadikoglu.com • edebiyat-ile-psikoloji-arasindaki-iliski.nedir.org

8