Page 36 - Summary of Feed Addetives
P. 36
توکسین بایندرها
یکی از مهمترین منابع تأمین غذای بشر ،تولیدات صنعت دامپروری میباشد .تولیدات مدرن کشاورزی عموم ًا با حیواناتی با بازده
بالا سروکار دارد که باید در اسرع وقت رشد کرده و یا تولید کنند و پژوهشگران پیوسته در حال بررسی راههای مختلف برای
افزایش بهره وری این صنعت هستند .بهبود بهرهوری در دام و طیور از طریق تکنیکهای اصلاح نژادی ،مقابله با بیماریها ،تغذیه
صحیح و اصولی و کاهش هزینه های تولید میسر میباشد .امروزه در زمینه تغذیه حیوانات ،اطلاعات خوبی در ارزیابی و آنالیز
دقیق مواد اولیه خوراک دام و طیور و تعیین احتیاجات مورد نیاز حیوانات پرورشی در دسترس است که امکان تنظیم جیره های
کامل و تخصصی را برای انواع حیوانات فراهم آورده است .اما داشتن این اطلاعات و تنظیم دقیق جیره ها همیشه به تولید بالا
منجر نمیشود زیرا همیشه خطرات و آسیبهای پنهانی وجود دارند که میتواند سلامتی و تولید حیوانات را تهدید کند و ممکن
است ما از آنها بی خبر باشیم .برای مثال بیماریهای مختلف ،آلودگیهای خوراک ،شرایط محیطی نامساعد و … از مهمترین
چالشها هستند .یکی از مهمترین خطراتی که در خوراک دام و طیور نهفته است سموم قارچی هستند که وجود آنها در خوراک
دام و طیور یک واقعیت اجتناب ناپذیر است .این سموم بر اثر رشد گونه های خاصی از قارچها تولید میشوند و میتوانند مواد
اولیه خوراک از جمله انواع محصولات کشاورزی ،پروتئینهای حیوانی و… را آلوده کنند .تمامی محصولات کشاورزی در معرض
آلودگی به قارچها هستند .قارچ ها با رشد و تکثیر بر روی مواد غذایی ،تولید متابولیت های ثانویه ای به نام مایکوتوکسینها را
میکنند .کلمه مایکوتوکسین از دو واژه مایکو به معنی قارچ و توکسین به معنی سم تشکیل شده است و در مجموع به معنای
سموم تولیدی قارچ ها است که عمدت ًا متعلق به سه جنس آسپرژیلوس ،فوزاریوم و پنی سیلیوم هستند .اثرات مهلک و مخرب
سموم قارچی به ویژه آفلاتوکسین ها بر عملکرد و سیستم ایمنی طیور به اثبات رسیده است .از میان صدها نوع سموم قارچی
شناخته شده ،تعداد کمی از آنها در صنعت طیور مطرح هستند که شامل آفلاتوکسینها ،اکراتوکسینها ،تریکوتسنها ،زیرالنونها و
سیترینینها میباشد .آفلاتوکسین 1Bاثرات سمیت و سرطانزایی بیشتری نسبت به سایر آفلاتوکسین ها دارد .بررسى ظاهرى
خوراک کمکى به تشخیص مایکوتوکسین هاى موجود در آن نمى کند؛ زیرا توکسین ها با چشم غیر مسلح قابل مشاهده نمیباشد
بنابراین تشخیص قارج به منزله تشخیص مایکوتوکسین نیست و از طرفى مقادیر مایکوتوکسین هاى تولید شده قارچ ها به نوع
سوبسترا و شرایط محیطى قبل و بعد از برداشت محصول نیز بستگى دارد .در گیاهان تیره غلات به دو صورت امکان الودکى با
قارچها وجود دارد -1 :قارچ هایى که به صورت عامل بیمارى زا رشد مى کنند؛ -2قارچ هایى که به صورت ساپروفیت روى مواد
گیاهى انبار شده رشد مى نمایند .آسپرژیلوس فلاووس و پارازیتیکوس از مهمترین قارچ هاى انبارى هستند که آفلاتوکسین
تولید مى کنند .بعضى مایکوتوکسینها فقط بر روى محصولات مناطقى خاص تولید مىشوند و مایکوتوکسینهاى تولید شده در
مزرعه ،اغلب از مایکوتوکسین هاى تولید شده در هنگام انبار دارى متفاوت است.
تاکنون از زئولیت طبیعی ،بنتونیت ،سدیم-کلسیم آلومینوسیلیکات هیدراته ( ،)HSCASدیواره سلولی مخمر و زغال فعال برای
کاهش سمیت آفلاتوکسین ها در خوراک طیور استفاده شده است .جهت حفظ سلامتی دام و طیور ،بهبود سطح تولید و تامین
غذای سالم برای انسانها ،کنترل سموم قارچی و پیشگیری از اثرات منفی آنها بسیار حائز اهمیت است .امروزه موثرترین راهکار
عملی در کنترل این سموم ،استفاده از ترکیبات جاذب سموم قارچی یا توکسین بایندرها در خوراک دام و طیور میباشد .سوال
اصلی اینجاست که توکسین بایندر چیست؟ چگونه عمل میکند؟ چه موقع باید از توکسین بایندرها استفاده کرد؟ استفاده از
توکسین بایندرها در مواقعی که نهاده های اولیه حاوی سموم قارچی قابل تشخیص هستند امری بدیهی میباشد ولی نتایج
تحقیقات پژوهشگران نشان میدهد که سموم قارچی حتی در دوزهای بسیار پایین نیز میتوانند اثرات سینرژیستی (هم افزایی)
35
