Page 15 - فیزیک(پودمان 1)

‫چهار نفر توسط تفنگ های بادی به سیبل هایی مطابق شکل های‬ ‫فکر​کنید‬
‫زیر شلیک کرده اند‪ ،‬اگر مبنای شلیک‪ ،‬برخورد گلوله به وسط سیبل‬
‫باشد‪ ،‬چه توضیحی در رابطه با میزان دقت و ص ّحت هر یک از این‬

‫افراد وجود دارد؟‬

‫روشن است که «دقت» و «ص ّحت» را براي هر اندازه گیری‪ ،‬باید به طور همزمان در نظر بگيريم‪ .‬اگر دریابیم‬
‫که نتيجه يک اندازه گیری ص ّحت بسيار پاييني دارد‪ ،‬تلاش براي به دست آوردن دقت بالا چيزي جز اتلاف‬
‫وقت و انرژي نیست و برعکس‪ ،‬نتيجه اندازه گیری نمي تواند ص ّحت بالايي داشته باشد هنگامی که دقت آن‬

‫اندازه گیری پايين باشد‪.‬‬

‫انواع خطا در اندازه گیری‪ :‬هنگامی که یک آزمایشگر در محل آزمایشگاه به بررسی فرضیه‬ ‫بیشتربدانید‬
‫خود از طریق انجام آزمایش و اندازه گیری کمیت ها می پردازد‪ ،‬عواملی وجود دارد که مانع از رسیدن‬
‫او به مقدار واقعی آن کمیت می شود که این عوامل را در اصطلاح عوامل خطازا می نامند‪ .‬در یک‬
‫طبقه بندی کلی می توان عوامل خطازا را به دو دسته کلی خطا یعنی خطاهای کاتوره ای‪ 1‬و خطاهای‬
‫سیستماتیک‪2‬نسبت داد‪ .‬با رجوع به نقشۀ مفهومی زیر می توانید با تعریف هر یک از این خطاها‪ ،‬انواع‬

‫مختلف آنها و نحوه تأثیر آنها بر دقت و صحت یک اندازه گیری آشنا شوید‪.‬‬

‫خطاها در‬
‫اندازه گیری‬

‫تأثیر می گذارد بر‬ ‫خطای سیستماتیک‬ ‫هستند‬ ‫خطای کاتوره ای‬ ‫تأثیر می گذارد بر‬
‫ناشی از‬ ‫ناشی از‬
‫هستند‬

‫صحت اندازه گیری‬ ‫‪1‬ـ کالیبره نبودن وسایل اندازه گیری‬ ‫‪1‬ـ پایین بودن قدرت تفکیک وسیله‬ ‫دقت اندازه گیری‬
‫‪2‬ـ خطای صفر وسیله اندازه گیری‬ ‫‪2‬ـ کم بودن تعداد نمونه ها‪ /‬اندازه گیری ها‬
‫‪3‬ـ وسیله اندازه گیری نامناسب‬ ‫قابل پیش بینی‬ ‫غیر قابل پیش بینی‬ ‫‪3‬ـ نوسانات آماری در اندازه گیری های یک شخص‬
‫‪4‬ـ روش اندازه گیری ناصحیح‬

‫در نتیجه می توان آنها‬ ‫در نتیجه می توان آنها‬
‫را حذف کرد توسط‬ ‫را کاهش داد توسط‬

‫بهبود روش‬ ‫کالیبره کردن‬ ‫بهبود روش‬ ‫استفاده از ابزار با قدرت‬ ‫تکرار زیاد اندازه گیری و‬
‫اندازه گیری‬ ‫وسیله اندازه گیری‬ ‫انجام آزمایش‬ ‫تفکیک بالاتر‬ ‫میانگین گیری کردن‬

‫‪19/82ml‬‬ ‫بدون خطای‬ ‫خطای صفر خطای صفر‬
‫‪19/70ml‬‬ ‫صفر‬ ‫منفی مثبت‬
‫‪19/62ml‬‬

‫جلوگیری از خروج گرما در گرماسنج‬
‫‪ Systematic Error‬ـ‪ Random Error 2‬ـ‪1‬‬

‫‪14‬‬