Page 117 - Ky yeu Hoi thao khoa hoc Con duong... (21x29)

Con ñöôøng xuaát döông cuûa ñoàng chí Traàn Phuù qua ñòa baøn thaønh phoá Moùng Caùi .117

chủ, cường hào “phù thu lạm bổ” gửi đơn lên huyện yêu cầu giảm thuế cho những gia
đình nghèo khổ...

Thời gian đoàn đi qua và lưu lại trạm liên lạc rất ngắn nên ảnh hưởng tới phong trào
cách mạng chưa nhiều, nhưng nó đã góp thêm gió để thổi bùng ngọn lửa cách mạng
ở Móng Cái cũng như tỉnh Hải Ninh rực cháy sáng hơn. Sau khi xuất dương ra nước
ngoài, dự lớp huấn luyện chính trị ở Trung Quốc do lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc tổ chức,
rồi được cử đi học tại Trường Đại học Phương Đông Liên Xô; tháng 4/1930, Trần Phú
trở về nước, làm việc tại Hà Nội một thời gian ngắn, rồi đi khảo sát tình hình một số

địa phương: phong trào công nhân ở Nam Định, phong trào nông dân Thái Bình, phong
trào công nhân ở Hải Phòng. Cuối tháng 6/1930, Trần Phú đến khảo sát phong trào
công nhân tại Khu mỏ.
Khu mỏ là một trong những chiếc nôi sản sinh ra giai cấp công nhân Việt Nam, nơi
tập trung đông công nhân chiếm 90% tổng số công nhân nhiên liệu toàn Đông Dương.
Sống trên mảnh “đất nhượng”, công nhân phải chịu áp bức bóc lột của 2 bộ máy thống

trị là chính quyền thực dân phong kiến và bọn chủ mỏ. Đời sống công nhân hết sức cơ
cực, họ phải làm việc từ 10 đến 12 giờ trong một ngày với đồng lương rất thấp. Thợ
lò lương thời điểm cao nhất chủ mỏ chỉ trả 15 - 20 xu một ngày công. Đồng lương ít
ỏi, cuộc sống đói rách lầm than, công việc nặng nhọc, nguy hiểm, bọn chủ không chịu
trang bị bảo hộ lao động, tai nạn lao động, sập lò xẩy ra liên tiếp, nhiều người chết mất
xác... công nhân thường xuyên bị đánh đập, cúp phạt vô lý... thợ lò cố hết sức một tháng
thường chỉ làm nổi 15 - 17 công và ít người sống tới 60 tuổi... Bị áp bức bóc lột nặng
nề, công nhân đã vùng lên đấu tranh chống thực dân chủ mỏ. Từ năm 1902 - 1922 có
16 cuộc đấu tranh đánh giám thị, cai ký, đập phá máy móc. Tiêu biểu nhất là cuộc đấu
tranh của chị em nhà sàng Kế Bào (Cái Bầu) tháng 02/1916, bãi công đòi tăng lương
giảm giờ làm mang ý nghĩa nhất. Đây là cuộc đấu tranh đầu tiên của thợ mỏ mang đặc
trưng phương thức đấu tranh của giai cấp công nhân hiện đại.

Năm 1926, đồng chí Hạ Bá Cang (tức Hoàng Quốc Việt) đã về Mạo Khê làm công
nhân tuyên truyền chủ nghĩa yêu nước, thành lập được tổ chức Ái hữu trong công nhân
mỏ. Trong phong trào vô sản hoá (năm 1928), Việt Nam Thanh niên Cách mạng đồng
chí Hội đã cử hội viên về Khu mỏ để tự rèn luyện mình, tuyên truyền chủ nghĩa yêu
nước và chủ nghĩa Mác-Lênin, vận động công nhân. Năm 1929, Khu mỏ Quảng ninh có
35.900 công nhân trong khi đó công nhân nhiên liệu toàn Đông Dương có 38.665 người

đứng dậy đấu tranh.
Cuối năm 1928, Chi hội Việt Nam Thanh niên Cách mạng đồng chí Hội được ra đời

ở Cẩm Phả - Cửa Ông và ra tờ báo Than để tuyên truyền trong công nhân. Đầu năm
1929, chi hội Việt nam Thanh niên Cách mạng đồng chí Hội được thành lập ở Khu mỏ
từ Mạo Khê đến Hòn Gai, Uông Bí. Từ tháng 7 - 12/1929, các chi bộ Đông Dương Cộng
sản Đảng được thành lập ở Cẩm Phả - Cửa Ông, Hòn Gai, Hà Tu, Uông Bí, Vàng Danh.
Tháng 02/1930, Chi bộ Đảng Cộng sản Việt Nam đầu tiên ở Quảng ninh ra đời tại Mạo
Khê. Từ tháng 02 - 4/1930, các Chi bộ Đảng Cộng sản Việt Nam ở Hòn Gai, Cẩm Phả,
Cửa Ông, Uông Bí - Vàng Danh lần lượt ra đời. Tháng 4/1930, Đảng ủy mỏ Hòn Gai -