Page 157 - Ky yeu Hoi thao khoa hoc Con duong... (21x29)

Con ñöôøng xuaát döông cuûa ñoàng chí Traàn Phuù qua ñòa baøn thaønh phoá Moùng Caùi .157

Cách mạng Việt Nam họp ngày 28/3/1964 (hiện lưu tại Bảo tàng Lịch sử quốc gia, trong
phông tư liệu về Tổng Bí thư đầu tiên của Đảng - đồng chí Trần Phú), có thể khẳng định:
hành trình xuất dương tìm đường cứu nước của đồng chí Trần Phú năm 1926 đã để lại
dấu ấn sâu sắc tại địa bàn Móng Cái. Đây là hành trình lịch sử của một thanh niên yêu
nước, dấn thân vì lý tưởng cách mạng, với khát vọng tìm đến chân lý giải phóng dân
tộc. Trên con đường đến với đồng chí Nguyễn Ái Quốc - người đang hoạt động tại Quảng
Châu (Trung Quốc), đồng chí Trần Phú cùng đoàn xuất dương đã vượt qua biết bao gian
nguy, hiểm trở, trong đó chặng đường qua Móng Cái không chỉ là một điểm dừng chân về
địa lý, mà còn mang ý nghĩa chiến lược trong toàn bộ hành trình. Vùng đất và con người
Móng Cái trong chuyến xuất dương năm 1926 trở thành một trong những dấu ấn đậm
nét, là mốc son trong đời hoạt động cách mạng của đồng chí Trần Phú, trong lịch sử cách
mạng Việt Nam dưới sự lãnh đạo của Đảng.

Theo báo cáo khảo sát, đồng chí Trần Phú được tổ chức Hội Hưng Nam cử sang
1
Quảng Châu (Trung Quốc) để gặp đồng chí Nguyễn Ái Quốc nhằm đề nghị hợp nhất
các tổ chức cách mạng trong nước và ngoài nước. Đoàn đi bằng tàu hỏa, xuất phát từ ga
Vinh, ga Thanh Hóa, đi qua Hà Nội, Hải Phòng, sau đó di chuyển bằng đường thủy đến
Mũi Ngọc (nay thuộc phường Bình Ngọc, thành phố Móng Cái). Từ đây, đoàn đi vào xóm
Pồ Hển (nay thuộc phường Hải Hòa, thành phố Móng Cái), vượt qua một cánh đồng và

những ngọn đồi rồi tới đồi Phổ Xíu Lẻng (còn gọi là Hỏa Thiêu Lĩnh - nay là đồi Trần Phú
thuộc khu 4, phường Hải Hòa, thành phố Móng Cái). Sau đó, đoàn men theo sông Ka
Long và được một thanh niên tên Đỗ Đức Nghiệp (21 tuổi), con trai ông Đỗ Phát Khang
(tức ông Cộc), một cơ sở của cách mạng tại Móng Cái, đón sang bờ bên kia biên giới (đoàn
gồm 08 người), đó là bến đò Nà Sáo Tù (nay thuộc đất Đông Hưng, Trung Quốc). Từ đây,
đồng chí Trần Phú và Đoàn tiếp tục cuộc hành trình đầy nguy hiểm, gian khó trên đất
Trung Quốc để đến được số nhà 13-15 Văn Minh lộ thuộc Quảng Châu, Trung Quốc vào
cuối tháng 7/1926.
Rõ ràng, Đất Móng Cái, Quảng Ninh là một khâu mắt xích nằm trong đường dây
liên lạc bí mật giữa cách mạng trong nước và cơ sở tại Quảng Châu (Trung Quốc), được
Nguyễn Ái Quốc và Tổng bộ Việt Nam Cách mạng Thanh niên kế thừa từ các tổ chức tiền
thân như Việt Nam Quang Phục Hội và Việt Nam Quang Phục Quân của nhà yêu nước
Phan Bội Châu. Và trong đó, Móng Cái với các địa danh: Mũi Ngọc - xóm Pồ Hển - đồi

Phổ Xíu Lẻng - bến đò Nà Sáo Tù đã trở thành những tọa độ lịch sử trên bản đồ hành
trình xuất dương tìm đường cứu nước của đồng chí Trần Phú và các bậc tiền bối cách
mạng vào tháng 7/1926. Vai trò của Người Móng Cái, đặc biệt là gia đình ông Đỗ Phát
Khang và người con trai Đỗ Đức Nghiệp thể hiện tinh thần yêu nước, sự giúp đỡ, hậu
thuẫn lớn lao của người dân Móng Cái trong hành trình xuất dương của đồng chí Trần
Phú tháng 7/1926. Những dấu ấn này không chỉ ghi đậm trong tiểu sử hoạt động cách
mạng của đồng chí Trần Phú mà còn khắc ghi trong lịch sử Đảng, trong ký ức về một
giai đoạn đấu tranh đặc biệt của dân tộc Việt Nam, là niềm vinh dự và tự hào lớn lao của
vùng đất và con người Móng Cái hôm nay và mai sau.

(1) Hội Hưng Nam mà tiền thân là Hội Phục Việt là tổ chức của những người yêu nước miền Trung gồm cụ Lê
Huân và một số thanh niên trí thức yêu nước: Trần Mộng Bạch, Ngô Đức Diễn, Trần Phú, Tôn Quang Phiệt...