Page 156 - Ky yeu Hoi thao khoa hoc Con duong... (21x29)

156. THAØNH UÛY MOÙNG CAÙI

Lịch sử đã chứng minh, các triều đại từ Ngô (939 - 967), Đinh (968 - 980), Tiền Lê (980 -
1009), Lý (1009 - 1225), Trần (1226 - 1400), Hồ (1400 - 1407), Lê Sơ (1428 - 1527), đến
Mạc (1527 - 1593), Lê Trung Hưng (1583 - 1788) và vương triều Nguyễn (1802 - 1945) đều
coi trọng và có những chủ trương, chính sách riêng để tổ chức, quản lý và phát triển vùng
Đông Bắc, trong đó có Móng Cái - một vùng biên viễn về chính trị và biên cương về văn
hóa. Móng Cái không chỉ là nơi khẳng định cương vực quốc gia, mà còn là điểm tựa pháp

lý, địa lý, nơi bồi đắp ý thức giữ gìn chủ quyền thiêng liêng của Tổ quốc Việt Nam.
Chính từ những điều kiện đặc thù về chính trị, văn hóa, vùng đất Móng Cái đã hun

đúc nên truyền thống “dựng làng, giữ nước”, xây nên bản sắc kiên trung, bất khuất của
con người nơi địa đầu Tổ quốc. Lịch sử còn ghi rõ: Thế kỷ XI, danh tướng Lý Thường Kiệt
đã từ Móng Cái chủ động tiến quân sang châu Khâm, châu Liêm đánh tan quân Tống
khi chúng có mưu đồ và sự chuẩn bị xâm lược nước ta. Thế kỷ XIII, quân nhà Trần do
Trần Toàn chỉ huy đã phục kích, chặn đánh đoàn chiến thuyền của Ô Mã Nhi tại cửa
biển Vạn Ninh. Sang thế kỷ XVII, Nhân dân các dân tộc Móng Cái đã nhất tề nổi dậy
trong phong trào Quang Lãnh, Quang Khánh chống lại kẻ thù ngoại xâm. Trong thời kỳ
thực dân Pháp xâm lược, ngay từ những ngày đầu, Nhân dân Móng Cái đã kiên cường
vùng lên kháng chiến, ghi dấu bằng những chiến công tiêu biểu như trận đánh tiêu diệt
sĩ quan Hai-xơ, trận tập kích nhà Hải Quan của địch... Bước vào các cuộc kháng chiến
trường kỳ chống thực dân Pháp, đế quốc Mỹ và cuộc chiến bảo vệ biên giới phía Bắc,
Nhân dân Móng Cái cùng cả nước đã viết nên trang sử oanh liệt, góp phần giữ vững chủ
quyền và toàn vẹn lãnh thổ thiêng liêng của Tổ quốc.

Trải qua hàng ngàn năm lịch sử, các thế hệ cư dân Móng Cái đã không ngừng kiến tạo
và bồi đắp một nền văn hóa đậm đà bản sắc. Di sản văn hóa của Móng Cái phong phú
cả về vật thể và phi vật thể, thể hiện sinh động qua đời sống tinh thần của Nhân dân và
những giá trị hiện diện trên chính mảnh đất này. Hiện tại, Móng Cái có 02 di sản văn
hóa phi vật thể quốc gia; 59 di tích lịch sử, văn hóa, danh lam thắng cảnh đã được kiểm

kê và bổ sung vào danh mục của tỉnh, trong đó có 5 di tích xếp hạng cấp quốc gia, 10 di
tích xếp hạng cấp tỉnh. Đặc biệt, Thành phố có 10 cá nhân được phong tặng danh hiệu
Nghệ nhân ưu tú trong lĩnh vực văn hóa phi vật thể. Điều đó cho thấy hệ thống di sản
lịch sử, văn hóa tại thành phố Móng Cái không chỉ đa dạng, phong phú về thể loại mà
còn có giá trị đặc biệt về mặt lịch sử, nghệ thuật và xã hội. Chủ thể của những giá trị
ấy chính là cộng đồng các dân tộc Móng Cái - những người đã, đang và sẽ tiếp tục làm
giàu thêm bản sắc của địa phương, góp phần làm phong phú thêm kho tàng văn hóa Việt
Nam. Đó chính là nền tảng và động lực tinh thần lớn lao giúp Nhân dân Móng Cái không
chỉ kiến tạo tương lai, mà còn bền vững trên con đường phát triển.

1.2. Dấu ấn lịch sử của vùng đất và con người Móng Cái trong cuộc xuất
dương của đồng chí Trần Phú tháng 7/1926

Qua các tài liệu lịch sử, báo cáo khoa học, hồi ký và các công trình nghiên cứu, đặc
biệt là “Báo cáo về cuộc khảo sát con đường xuất dương của đồng chí Trần Phú tháng
7/1926” do đồng chí Đào Duy Kỳ, Chủ tịch Hội đồng Khoa học Viện Bảo tàng Cách mạng
Việt Nam, Trưởng đoàn khảo sát, trình bày trước Hội đồng Khoa học của Viện Bảo tàng