Page 31 - Haydarpaşa Lisesi Simya Kimya 2021
P. 31
BERİLYUM FLOR
Berilyum (Be), (1957’ye kadar) Glusinyum Flor (Fransızca fluores: akan, akmakta
olarak adlandırılan bir kimyasal elementtir. olan), atom numarası 9, atom ağırlığı 19, yo-
Berilyum, uzay roketleri ve uydu parçalarını ğunluğu 1,265 olan, kokusu ozonu andıran,
yapmak için kullanılan hafif ve güçlü bir metal- kahverengimsi sarı renkte, halojenler grubunun
dir. Berilyum, toz halinde oldukça toksiktir, fakat ilk elementidir. Flor adını Fransız bilim adamı
büyük parçalar halinde nispeten zararsızdır. Andre Ampere vermiştir, bu ise mineralin özel-
Doğada serbest durumda pek bulunmaz. Antik liği kolay erimesi ve madenleri de daha çabuk
Mısır döneminde beril (Be3Al2(SiO3)6) ve eritmesinden ileri gelmektedir. Periyodik cetve-
zümrüt aynı mineral olarak biliniyordu. Zümrüt lin en aktif ametalidir. Bu elementin keşfinin ise
artık yeşil bir beril çeşididir. Berilyum, 1798 ilginç bir hikayesi vardır, o da tabiri yerindeyse
yılında Fransız kimyager Nicolas-Louis Vauqu- ‘katil’ bir element olması. Birçok kişinin hayatını
elin tarafından beril ve zümrütlerde oksit olarak kaybetmesine ve yatalak olmasına neden ol-
keşfedildi. 1828 yılında bağımsız olarak Alman muştur. 1810 yılında floru izole etmeye çalışan
kimyager Friedrich Wöhler ve Fransız kimyager bazı kimyagerler deneyleri sırasında yaralandı
Antoine Bussy tarafından metal olarak izole ve bazıları da öldü. 1529 yılında Georigius Agri-
edildi. Genellikle görünümü renksiz ve tatlı bir cola, kalsiyum florür bileşiğini tanımlamıştır.
tada sahiptirler. Bu nedenle elementin eski İlk defa 1886 yılında Henri Moissan tarafından
ismine glusinyum (Yunanca glukus: tatlı) denil- izole edilmiştir.
miştir.
OKSİJEN
BOR Dünya ilk oluştuğu zamanlar dünyada oksijen
Bor, atom numarası 5 ve kimyasal sembolü B yoktu . Bilim adamlarının tahminine göre “Bü-
olan kimyasal elementtir. Bor bir yarı metaldir. yük Oksidasyon” adı verilen bir olay meydana
Gerek Güneş Sistemi’nde gerek Dünya’nın ka- geldi. Bu olay tek hücreli canlılardan göl üzerin-
buğunda düşük miktarlı bir elementtir. Elemen- de yaşayan siyanobakterilerin güneş enerjisi ile
tel bor doğada bulunmaz. Endüstride yüksek fotosentez yapıp oksijen üretmesi ile başladı.
saflıkta bor zorlukla elde edilebilir çünkü bor, Oksijen kelimesinin kökeni Hint- Avrupa dille-
karbon ve başka elementlerle bileşikler oluştu- rinde ‘ok’ su anlamına gelir. Oksijen su üreten
rur. Bor tuzları, 4000 yıl önce ilk kez Tibet’de anlamına gelir.
kullanmıştır. Bor, Mısırlılarda mumyalamada,
Romalılarda cam yapımında , antik çağlarda
Babilliler ve Etilerde, altın ve gümüş işletmecili- FOSFOR
ğinde lehim olarak , Eski Yunan ve Romalılarda İnsan vücudunda kalsiyumdan sonra en fazla
zemine serpilerek arena temizliği için kulla- bulunan kimyasal elementtir. Patlayıcı madde,
nılmıştır. İlk borik asit; 1700 li yılların başında zehir ve sinir ajanlarında kullanılması nedeniyle,
demir sülfat ile boraksın ısıtılması ile kimya bazen “Şeytan’ın Elementi” olarak da anılır. Fos-
öğretmeni William Homberg tarafından elde foru keşfi, Alman Kimyacı Hennig Brand 1669
edilmiştir. Elementel bor ise 1808 yılında Fran- yılında keşfetmiştir. Brand fosforu ilk olarak
sız Kimyacı Gay-Lussac ile Baron Louis Thenard insan idrarı içerisinde bulmuştur. Hamburg’da
ve bağımsız olarak aynı zamanda İngiliz kimyacı çalışarak, idrarın buharlaşması ve bazı tuzların
Sir Humpry Davy tarafından bulunmuştur. Dün- damıtılması yoluyla karanlıkta parlayan beyaz
ya bor rezervinin yüzde 70’i Türkiye’nin orta ve bir materyal üretmiştir. Phosphore kelime köke-
batı bölgelerinde bulunur, Türkiye bor elementi- ni olup Fransızca’da karanlıkta ışıma özelliğine
nin en çok bulunduğu ülkedir. sahip yanıcı element anlamına gelmektedir.
SİLİSYUM
Silisyum kelimesi, Latince “çakmaktaşı” an- Bu yüzden yaygın olarak silikon olarak da ifade
lamındaki “silex” veya “silis” sözcüklerinden edilmektedir. Silisyum elementi yer kabuğunun
türetilen bir kelimedir. Silisyumun İngilizce’deki %25’ini meydana getiren ve dünyada oksijen-
Gozde Yilmaz karşılığı “silicon” kelimesidir. den sonra en bol bulunan bir elementtir.
31
