Page 28 - Trinh bay Than Quang Ninh ky luat va dong tam

Cuõng nhö nguoàn goác cuûa giai caáp coâng nhaân Vieät
Nam, ñaïi boä phaän löïc löôïng coâng nhaân moû Quaûng Ninh
xuaát thaân töø noâng daân. Ngoaøi cö daân baûn ñòa coøn coù
nhöõng ngöôøi töø Haûi Phoøng, Nam Ñònh, Thaùi Bình, Haûi
Döông, Thanh Hoùa, Baéc Giang, Laïng Sôn... ñeán sinh cô
laäp nghieäp. Tröôùc khi thöïc daân Phaùp xaâm löôïc nöôùc ta, hoï
laø daân caøy, moät soá ít laø thôï thuû coâng gaén mình vôùi laøng
queâ coå kính. Thöïc daân Phaùp xaâm löôïc nöôùc ta, taøn phaù queâ
höông laøng maïc cuûa hoï, cöôùp ñoaït ruoäng ñaát - tö lieäu saûn
xuaát chính cuûa hoï, xaâm phaïm vaø chaø ñaïp leân taäp quaùn coå
truyeàn cuûa hoï, bieán hoï thaønh noâ leä soáng cuoäc ñôøi toái taêm
trong hoaøn caûnh nöôùc maát, nhaø tan. Bôûi vaäy, caøng tha
thieát vôùi maûnh ñaát queâ höông bao nhieâu thì loøng caêm thuø
giaëc trong ngöôøi noâng daân nöôùc ta caøng soâi suïc baáy nhieâu.
Ñoù laø ñoäng löïc ñeå thuùc ñaåy “tinh thaàn daân toäc cuûa ngöôøi
noâng daân raát cao”. Vaøo cuoái theá kyû XIX, ñaàu theá kyû XX,
caùc cuoäc khôûi nghóa choáng Phaùp ôû Baéc Kyø lieân tieáp noåi leân
ôû Ba Ñình (Thanh Hoùa), Baõi Saäy (Höng Yeân), Yeân Theá
(Baéc Giang)... ñaõ thu huùt haøng trieäu noâng daân döôùi ngoïn
côø Caàn Vöông yeâu nöôùc.

Trong soá noâng daân cuøng ñöôøng ra moû laøm thueâ, moät soá
ñaõ töøng laø nghóa quaân cuûa cuoäc khôûi nghóa trong phong
traøo Caàn Vöông. Soá ñoâng tuy khoâng tröïc tieáp tham gia
nhöng cuõng chòu aûnh höôûng cuûa phong traøo ñang soâi suïc.
“Khaùc vôùi giai caáp coâng nhaân ôû nhieàu nöôùc tö baûn coù moät
thôøi kyø deã chòu” , giai caáp coâng nhaân moû Quaûng Ninh
(1)
cuõng nhö giai caáp coâng nhaân Vieät Nam töø khi môùi ra ñôøi

(1) Traàn Huy Lieäu: Lòch söû 80 naêm choáng Phaùp, Ban Nghieân cöùu Vaên,
Söû, Ñòa xuaát baûn, quyeån II, tr.7.
27