Page 22 - Оқу құралы ТЕРМОЯДРОЛЫҚ ЭНЕРГЕТИКА. ТОКАМАК

бөлініп шығады. Ядроның айналасында электрондары жоқ атом «ионданған» және
ион деп аталады. Осылайша, плазма иондар мен бос электрондардан тұрады. Бұл
ретте ғалымдар иондарды бір-бірімен соқтығысып, балқытып, энергия бөлетіндей
ынталандыра алады.[13]

3.2 Токамак түрлері
Бүгінгі таңда термоядролық реакторлардың екі түрі бар — стелларатор және
токамак (магниттік катушка және тороидтық камера 3.2-суретте көрсетілген).
Біріншісін 1950 жылы Лайман Спитцер ойлап тапқан, ал екіншісін кеңес
ғалымдары Андрей Сахаров пен Игорь Тамм дәл сол уақытта ойлап тапқан. Екі
құрылғы да жоғары температуралы плазманы ұстап тұруға арналған магниттік
тұзақтар болғанына қарамастан, бұл термоядролық реакцияны жүзеге асыру үшін
ең перспективалы болып саналатын токамак. Ол негізінде жатыр көптеген
эксперименттік қондырғыларды қоса алғанда, ИТЭР (International Thermonuclear
Experimental Reactor) салынып жатқан, Францияда халықаралық термоядролық
реактор, ол көрсетуге тиіс мүмкіндігі ұзақ уақыт (шамамен 1000 секунд) жану
термоядролық плазма термоядролық қуаты 500 МВт-қа, яғни 10 есе артық қуаты
қыздыру және ұстап тұру плазма.[15]
Токамак-асқын өткізгіш электромагниттермен қоршалған Торус немесе
бауырсақ тәрізді вакуумдық камера. Плазма магнит өрісімен әрекеттесетіндіктен,
атап айтқанда оның бөлшектері оның күш сызықтары бойымен қозғалатындықтан,
электромагниттер оны камераның ішінде оның қабырғаларына тигізбестен
жүретіндей етіп бағыттайды. Миллиондаған градус температурада олар жай
буланып кетеді. Сонымен қатар, токамакта қуатты ток тудыратын және плазманың
тұрақтылығын сақтайтын орталық электромагниттік индуктор бар.
атап өтті. Бұл шешім «Принстон D-орамы» деп аталды.[7]

3.2- сурет Токамак түрлері.

Дәл осы схема бойынша ITER салынған. Бірақ бұл өте қарапайым болып
көрінгенімен, бұл адамзат жасаған ең күрделі физикалық көзқарастардың бірі.