Page 36 - YÜZYILLIK İMZA

Y Ü Z Y I L L I K İ M Z A
her risk 80.000 ila 100.000 frangı geçmeyecek şekilde bir sınır getirilmiş-
tir. Yangından önce yapıların dörtte üçü ahşaptan yapılırken, o zamandan
itibaren taş ile değiştirilmiştir.10
Bu yangınlar, sigorta sektörü için önemli bir uyarı niteliği taşımış ve yan-
gına karşı sigortanın önemini bir kez daha gözler önüne sermiştir. Ancak,
halkın gerek isteksizlik gerekse de dini nedenlerle sigorta yaptırmaya
yanaşmaması, bu dönemde toplumun genelinde sigortaya dair mesafenin
sürmesini sağlamıştır. Yangına karşı sigortanın yaygınlaşmasını zorlaştı-
ran diğer bir neden, sigorta şirketlerinin yüksek prim oranları belirlemesi
olmuştur. Halk, bu primleri karşılamayı ekonomik bir yük olarak görmüş
ve sigorta yaptırmaktan kaçınmıştır.
1865 Hocapaşa ve 1870 Pera yangınları sonrasında, büyük felaketlerden etki-
lenen Osmanlı Hükümeti, İstanbul’da yüzyıllardır süregelen bu yıkıcı afeti
bir kez ve tamamen durdurma kararlılığıyla harekete geçmiş, İstanbul’daki
yangınlardan sonra boşalan ve harap olan alanların düzenlenmesine dair
çalışmalar yapmıştır. Böylece sokaklar genişletilmiş ve binaların taş mal-
zeme kullanılarak inşa edilmesi zorunlu hale getirilmiştir.11
Dönemin ticari olarak en önemli şehirlerinden biri olan İzmir ise, yangına
karşı sigorta hizmetlerinin avantajlarına sahip ilk Türk şehri olmuştur. 1863
yılında Sun Fire Office ve Royal Insurance şirketleri İzmir’de acenteler kur-
muşlardır. İlk yıllarda elde ettikleri kârlar, diğer İngiliz şirketlerini de harekete
geçirmiş ve neredeyse tamamı kısa sürede İzmir’de acenteler açmışlardır.
2 . 2
Hukuki süreç
Bununla birlikte, Osmanlı İmparatorluğu’nda sigortacılığın gelişimi, kentsel
dönüşümle paralel ilerlemek yerine, daha çok siyasi ve hukuki zorluklarla
sekteye uğramıştır. Sigorta şirketlerinin anonim yapı altında kurulması ve
bireylerin bir araya gelmesindeki siyasi kısıtlamalar, bu hizmetlerin yaygın-
laşmasını engellemiştir. 1864 yılında yürürlüğe giren Deniz Ticaret Kanunu,
ilk kez sigortalarla ilgili düzenlemeler getirse de kara sigortalarına yönelik
hukuki bir temel ancak 25 Mart 1906 tarihli Memalik-i Mahruse-i Şahanede
İfa-yı Muamele Etmekte Olan Ecnebi Anonim Şirketleriyle Sigorta Kum-
panyaları Hakkında Nizamname’nin II. Bölümü ile sağlanmış ve yabancı
sigorta şirketlerine yönelik düzenlemeler getirilmiştir. Kara sigortalarının
gecikmesi, sadece hukuki bir eksiklik değil, aynı zamanda Osmanlı toplu-
munun sigortaya karşı gerek dini gerekse de ekonomik ve sosyal nedenlerle
mesafeli olmasından da kaynaklanmıştır.12 Yangın sigortasına duyulan
ihtiyacın giderek arttığı bu süreçte, toplumun ihtiyaç halinde dayanışma
esaslı başta vakıf olmak üzere karşılıklı yardım sistemleri dışında, sigorta
sektörü anlamlı bir gelişme gösterememiştir.
10 The Spectator, 24.3.1887.
11 12 Detaylı bilgi için bkz.: Sinan Çakır, 1870 yangını ve sonrasındaki imar faaliyetleri,
yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 29 Mayıs Üniversitesi, SBE, İstanbul, 2019.
Bülent Nuri Esen, Le contract d’assurances d’apres la legislation Turque, Paris, 1938, s. 22.
3 4