Page 55 - MAKSİMUM BİZ | BAHAR 2009

“Allasen Sus! Daha çocu¤un akl›na böyle fleyler sokma!” der.
K›z kaç›rma, Çerkeslerde yo-
¤un olarak görülür. Fakat zor kullan- makesinliklekabuledilemezveceza-
land›r›l›r. K›z›n r›zas›n›n olmas› kesin-
likle flartt›r. K›z› kaç›rmak için erke¤in,
k›z›n ailesinden birilerini haberdar et-
mesi gerekir. K›z kaç›rmaya kendisinin
gitmesi ise flart de¤ildir. K›z›, erke¤in
arkadafllar› kaç›r›r ve yak›n bir aileye
teslim eder. Anlaflma yap›lana kadar k›z ve erkek asla görüflmezler. Ailelerin anlaflmas› ise yine her iki tara- f›n Thamate’lerine düfler.
K›z istemede; öncelikle iki gencin kesinlikle r›- zas› flartt›r. Gençler, karfl›l›kl› r›zalar›, onaylar› olma- dan asla evlendirilmezler. K›z istemeye delikanl›n›n babas›n›n ve delikanl›n›n kendisinin gitmesi kabul edi- lemez. Yine burada da herfley Thamete’ler taraf›ndan yürütülür.
Çerkesler’de 2 dü¤ün yap›l›r; birisi erkek evinde di¤eri ise k›z evindedir. Dü¤ünler yaklafl›k 3 gün sürer ve dü¤ünlerde herfley belirlenmifl bir Thamate’nin kontrolü alt›ndad›r. Ülkemizde dü¤ünler erkek evinin çat›s›na bir Türk bayra¤› çekilmesi ile bafllar ve 3 gün sonra o bayra¤›n indirilip bir gence hediye edilmesi ile sona erer. Erkek evinden sadece bir grup, k›z evindeki dü¤ünlere kat›l›r. Damat dü¤ün boyunca kendisi için belirlenmifl evden asla d›flar› ç›kmaz, ç›kamaz. Dama- d›n dü¤üne kat›l›m› söz konusu de¤ildir. Arkadafllar›n› sad›c› ile birlikte bu evde a¤›rlar. A¤›rlama s›ras›nda izin verilmedi¤i takdirde konuflmas› yasakt›r ve arka- dafllar›na bizzat kendisi hizmet eder. Mesela, onlar otur demeden bile oturamaz. (fiahsen bir damad› 6 sa- at boyunca ayakta bekletmiflli¤im vard›r) Damad›n ya- n›na yine damad›n 1. derece de yak›n akrabalar›n›n gir- mesi de yasakt›r. Böyle bir durum sözkonusu olursa e¤er gençler, damad›n akrabas›na sofra haz›rlatmak gibi çeflitli küçük cezalar verir. (fiahsen böyle cezalar alm›fll›¤›m da vard›r)
Dü¤ün süresince, dü¤üne kat›lan misafirlerin kalacak yer ve yemek gibi bütün ihtiyaçlar› dü¤ün sa- hipleri taraf›ndan karfl›lan›r. Dü¤ün s›ras›nca akflam- lar› sadece gençlerin kat›ld›¤› “Zexes” diye isimlendiri- len e¤lenceler düzenlenir. Yine bu e¤lenceler Thama- te’den izin al›narak düzenlenir ve bafllat›l›r. Bu e¤len- celer de k›z ve erkekler karfl›l›kl› olarak yer alarak akordion eflli¤inde yöresel oyunlar oynarlar. Evli kifli- ler bu oyunlara kat›lamazlar. Fakat nadiren s›zd›klar› da olur. Çerkes gençleri bu dü¤ünlerde be¤endikleri
k›zlar ile daha yak›ndan tan›flmak için, e¤lenceyi yönetenin arac›l›¤› ile “Kaflen- lik” teklifi götürebilirler. Kaflenlikte ki esas amaç Çerkes gençlerinin birbirle- rini daha yak›ndan tan›malar› ve ayn› toplum içerisinden evlenebilecekleri muhtemel kiflileri seçmeleridir. Sayg›
burada da çok önemlidir.
Dü¤ünler, son gün k›z evinden gelinin al›nmas› ile devam eder. Er- kek taraf› k›z taraf›n›n evine konvoy eflli¤inde kalabal›k olarak gelir ve gelini k›z evinden al›r. Tabi bu arada k›z taraf›n›n gençlerinin erkek taraf›n›n gençle- rine adet olsun diye hafif fliddet uygulamalar› da mev- cuttur. (Sopa ile bacaklar›na vurmak, suya basmak gi- bi) K›z evinden al›nan gelin, oturaca¤› eve getirilir. Tüm bunlar olurken gelin asla çevresi ile konuflmaz. Soru- lan tüm sorulara sadece bafl›n› sallayarak cevap vere- bilir. Yine bu s›rada damat evde de¤ildir. Kendisi için belirlenen yerde bu törenlerin tamamlanmas›n› bek- ler. Gelini getiren gençler daha sonra damat için dü- zenlenen ‘’Damat Ç›karma’’ törenlerini uygularlar. Da- matta, bulundu¤u evden gençler taraf›ndan ç›kar›ld›k-
tan sonra dü¤ün sona erer.
Çerkeslerin yöresel oyunlar› da çok çeflitlidir. Çerkes oyunlar›n›n ço¤unlu¤u ekip halinde de¤il bir k›z ve bir erkek taraf›ndan karfl›l›kl› oynan›r. Çerkeslerin her yöresel oyunun kendine has bir hikayesi vard›r. Çerkes oyunlar› çok hareketli ve coflkulu oyunlard›r. Bu oyunlar genellikle m›z›ka ve akordiyon eflli¤inde oy- nan›r. Ayr›ca oyun s›ras›nda tahtaya vurarak ritm tut- ma adetleri de vard›r.
Çerkesler ayn› zamanda zengin bir mutfa¤a sa- hiptir. Kuzey Kafkasya bölgesi çok kültürlülü¤ü içinde bar›nd›rm›fl ve do¤al olarak da mutfaklar› da bu kültür mozai¤iyle zenginleflerek “Çerkes Mutfa¤›” ad› alt›nda dünyaca tan›nm›fl mutfaklar aras›nda hak etti¤i yeri al- m›flt›r.
JANKAT ÖZKAN
‹ç Anadolu Bölge Müdürlü¤ü
Baflkalar›ndan üstün olmam›z de¤il, dünkü halimizden üstün olmam›z önemlidir.
53