Page 9 - gheshm air2_Neat
P. 9
آذربایجان شرقی
در آذربایجان شرقی در تمام طول ماه محرم پرچمهای سبز و سیاه در سراسر شهرها و روستاهایش بهچشم میخورد
و شبهایش در مساجد و مکانهای مسقف صدای روضه و سوگواری به دو زبان ترکی و فارسی بهگوش م یرسد و
عزاداران سینه م یزنند .در اول و آخر هر دسته عزاداری اکنون بهجای چراغ زنبوری که پیشتر مرسوم بود چندین
ژنراتورمیگذارند و مسیردستهها را روشن میسازند .درمراسمات و دستهجات ازطبل ،پرچم و علم استفاده میشود.
بازار تبریز ،از آغاز ماه محرم تا اربعین با پرچمها و علم مشکی پوشیده م یشود و آئینهای گوناگونی در آن برگزار
میشود ،ازجمله در وچ تیمچه لر( تیمچههای سهگانه) معروف به تیمچه حاج شیخ در 13روز نخست محرم ،مراسم
روضهخوانی با قدمتی 155ساله برگزار میشود.
در رسومی مانند «خاطیر ساخلاماق» و «علی اصغر بشیگی» زنان با حاجت بچ هدار شدن ،شفا و سلامتی کودکانشان
و غیره به ننوی تمثیلی حضرت علی اصغر پول نذری م یاندازند و با مرثیههایی مانند خانیم رقیه سوفراسی ،حضرت
ابالفضل سوفراسی غذای نذری پخش میکنند .علاوهبراینها چند مراسم مهم دیگردراین استان وجود دارد ازجمله:
شاخ سی یا شاهحسن گویان ،علمبندی ،پولکه یا مشعلگردانی ،شمع پاي لاماخ یا توزیع شمع و اسب ذوالجناح.
درگروههاي عزاداري شاه حسينگويان ،جوانان و ریشسفیدان ازچند روزمانده به محرم تا ظهرعاشورا قبل ازغروب
درنزدیکی مسجد و تکیه جمع میشوند .اینگروه دردو دست هی مجزا قرارم یگیرند و با دست راستشان چوبدست يای
كه نمادي ازشمشيراست را م یگیرند و دست چپ خود را دورکمرنفربعدی حلقه میکنند و با حرکات ریتمیک نوحه
میخوانند .از نمونه شعرهای اين مراسم يا حسين واي حسين ،يا حسين شاه حسين است.
آئين سنتي علمبندي که از رسوم کهن شهرستان مراغه است در سومين روز محرم در همین شهر با بازدیدکنندگان
بسیار برگزار ميشود .علم 50متری مراغه توسط سرپرست هيا تهاي مراغه با اقسام پارچهها و روسريهای موجود
روی آن ،نصب ميگردد و هزاران رأس گوسفند زير پای این علم قربانی میشوند و نذورات مردم در بین حضار پخش
میشود .اين علم تا اربعين به همان صورت باقی میماند و در ۲۸صفر با سين هزني و نوحهخوانی هياتها برداشته
میشود.
مراسم پولکه یا مشعلگردانی در آخرین روزهای دهه اول ماه محرم در بخشهایی از جنوب استان آذربایجان شرقی
برپا ميشود .پولکه نام نوعی توپ آتشین پارچ های است که آن را با سیمی میبندند ،به نفت آغشته میکنند و سپس
آتش م یزنند .پولکه در تاریکی ش ب چرخانده میشود و عزاداران با اینکار یاد ۷۲شهید کربلا را زنده م یدارند.
مراسم شمع پاي لاماخ یا توزيع شمع در غروب تاسوعا در اغلب نقاط آذربايجان شرقي برپا ميشود .برطبق این رسم،
هرکسی که در طول سال نذرکرده بود با پای برهنه به 41مسجد م یرود و در مکانهای ازپیش تعیین شده ،شمع
روشن میکند .بعد از نماز مغرب و اعشا در مکانهایی که شمع روشن شده بود ،هیاتها به دست هزنی میپردازند.
گرداندن اسب ذوالجناح بازسازی صحنه بازگشت اسب بیسرنشین کربلا است .در این مراسم اسب سفید رنگی را
با پارچههای سبز و سفید ،خون ،تیر و پیکان و کبوترهایی با بالهای خونی تزئیین میکنند و دربین دسته عزاداری
میچرخانند.
فصلنامه قشمایر شماره یک 9
