Page 72 - metallurgy
P. 72
-2عيوب خطی:
مهم ترین عیب خطی یا تک بعدی ،نابجای می باشد .نابجای ها مسئول پدیده ی لغزش می باشند
که اک یت فلزات از طریق حرکت نابجای ها تغیت شکل پلاستیک می دهند .نابجای ها تمام پدیده های
کرنش سخ ین ،نقطه ی تسلیم ،خزش ،خست یکی و شکست را توجیه می کند .
نابجای ها بر اساس نسبت به جها یی که خطوط نابجای و بردار برگرز با یکدیگر دارند ،به سه
دسته ی نابجای ساده (لبه ای ) ،پی یحی و مختلط تقسیم بندی می شود .
الف ) نابجاین لبه ای
در شبکه کریستالی ،نابجای ها عیویی هستند که در امتداد یک خط در شبکه دیده می شوند ،بدین
جهت است که جزء عيوب خطی به شمار می آیند.
نابجایی لبه ای را می توان از نظر هندسی انتهای یک نیم صفحه اتمی اضا یف که ب یی دو صفحه اتمی
از یک شبکه قرار گرفته و یا به عبارت دیگر عدم وجود یک قسمت از یک صفحه اتمی در شبکه
کریستالی فرض کرد .بدین صورت در شبکه نقایض به نام خطوط نابجای به وجود می آید.
نشان می دهند .در این علامت خط عمودی در جهت نیم یک نابجای را با علامت های
صفحه اضا یف است و خط اف یق ،صفحه اتمی شبکه را (در بحث تغیت شکل صفحه لغزش می نامیم)
.در واقع خط نابجای فصل مش یتک نیم صفحه ی اضا یف با آنجای که در تماس ( صفحه ی لغزش )
است .
A
AB C D
خط نابجای لغزش کرده لغزش نکرده
B
تصویر شماره – 59نحوه ی اثر نابجای برای تغیت شکل
کمی ین که برای تعی یی مقدار و جهت این عیب به کار می رود یک کمیت برداری است که به
نام بردار برگرز ⃗ نامیده می شود .مقدار و جهت این بردار به کمک طی مستی حول خط نابجای
تعی یی می شود .بدین منظور نقطه ای را برای رشوع مست بر روی شبکه انتخاب کرده و همانگونه که
در شکل نشان داده شده فواصل اتمی مساوی را در جهات قائم و افق (به نام دور برگرز) طی می کنیم.
برداری که نقطه پایان مست را به رشوع وصل کند ،بردار برگرز را نشان می دهد ..اندازه این بردار
م یصرب صحیحی از واحد شبکه و جهت آن عمود بر خط نابجای است.
72
