Page 1193 - บทความทางวิชาการหลักสูตร ผู้พิพากษาหัวหน้าศาล รุ่นที่ 21

๑๑๘๑

การประเมินความเสี่ยงในการการปล่อยชั่วคราวผู้ต้องหาหรือจ าเลยนั้นเป็นหนึ่งใน

กระบวนการบริหารจัดการความเสี่ยง (Risk Management) ซึ่งมีกระบวนการหลักอยู่ ๓ ขั้นตอน
ประกอบด้วย การประเมินความเสี่ยง คือขั้นตอนการน าข้อมูลความเสี่ยงที่อาจเกิดขึ้น ปัจจัยส าคัญของ

ปัจจัยนั้นที่อาจก่อให้เกิดความเสี่ยง ตลอดจนความเป็นไปได้ที่อาจก่อให้เกิดความเสียหายจากความเสี่ยง

นั้น (ต่ ามาก ไปจนถึงสูงมาก) และระดับความรุนแรงของความเสียหายที่อาจเกิดขึ้น (น้อยมาก ไปจนถึง
มากที่สุด) ซึ่งผลการวิเคราะห์ที่ได้จะน าไปสู่ขั้นตอนถัดไป คือ การลดความเสี่ยงซึ่งหมายถึง การลดทอน

ความเสี่ยงที่มีความเป็นไปได้ว่าจะเกิดขึ้นให้มีความเป็นไปได้น้อยลง โดยใช้มาตรการต่างๆมาป้องกันมิให้
เกิดความเสียหายจากความเสี่ยงนั้นขึ้น อย่างไรก็ตามแม้จะมีการประเมินความเสี่ยงและลดความเสี่ยงดี

ี
สักเพยงใด แต่ความเสี่ยงก็มีความไม่แน่นอน จึงท าให้โอกาสที่เกิดความเสียหายจากความเสี่ยงนั้นยังคงม ี
๑๒
อยู่ ดังนั้นจึงจ าเป็นต้องมีขั้นตอนสุดท้าย คือ การควบคุมความเสียหาย อันเกิดจากความเสี่ยงด้วย
การปล่อยชั่วคราวขององค์กรศาลยุติธรรมนั้น ถือเป็นกระบวนการที่มีความเกี่ยวข้องกับการ

ี
บริหารจัดการความเสี่ยง (Risk Management) อกกระบวนการหนึ่งเช่นกัน เนื่องจากการใช้ดุลพนิจของ
ิ
ศาลว่าจะขังหรือปล่อยชั่วคราวผู้ต้องหาหรือจ าเลยนั้น ศาลจ าเป็นต้องค านึงถึงความเสี่ยง โดยความเสี่ยงที่
กฎหมายก าหนดให้ศาลต้องพิจารณามีอยู่ ๒ เหตุหลักๆ ได้แก ความเสี่ยงที่จะหลบหนี และความเสี่ยงที่จะ
่
ก่อเหตุร้าย (กระท าความผิด หรือก่อภยันตราย หรือยุ่งเหยิงกับพยานหลักฐาน หรือขัดขวางการสอบสวน)
ดังนั้น ศาลจึงจ าเป็นต้องมีข้อมูลและเครื่องมือในการจัดการความเสี่ยงทั้งสองด้าน

การประเมินความเสี่ยงในชั้นปล่อยชั่วคราว ศาลจ าเป็นต้องมีข้อมูลเกี่ยวกับผู้ต้องหาหรือ
จ าเลยในส่วนที่เกี่ยวข้องหรือเป็นปัจจัยในการประเมินความเสี่ยง ซึ่งข้อมูลของผู้ต้องหาหรือจ าเลยที่มี

ี
ี
เพยงข้อหาและพฤติการณ์การจับ อนเป็นข้อมูลจากเจ้าหน้าที่รัฐเพยงฝ่ายเดียว และเป็นข้อมูลที่ขาดมิติ
ั
เกี่ยวกับอปนิสัยหรือพฤติกรรมของผู้ต้องหาหรือจ าเลย จึงไม่เพยงพอในการประเมินความเสี่ยง โดย
ี
ุ
ี
ปัจจุบันศาลมีเพยงข้อหาและพฤติการณ์การจับเท่านั้นในการน ามาวิเคราะห์ ดังนั้นเพอเป็นการแก้ปัญหา
ื่
ที่ต้นเหตุคือการขาดข้อมูลเพอน ามาวิเคราะห์ และประเมินความเสี่ยงด้านต่างๆของผู้ต้องหาหรือจ าเลย
ื่
แต่ละราย จึงจ าเป็นต้องมีการออกแบบรวบรวมและตรวจสอบข้อมูล ทั้งยังต้องอาศัยหลักการทาง
วิทยาศาสตร์และหลักวิชาการมาช่วยสนับสนุนในการวิเคราะห์ข้อมูลและประเมินความเสี่ยงเพอเป็น
ื่
ข้อมูลให้ศาลน ามาประกอบการใช้ดุลพินิจในค าร้องขอปล่อยชั่วคราวซึ่งการประเมินความเสี่ยงเป็นการน า
หลักสถิติและพฤติกรรมศาสตร์ มาใช้ในการวิเคราะห์ข้อมูลมหาศาลที่เกิดขึ้นจริงในสังคม และคาดเดาสิ่ง

ที่อาจเกิดขึ้นในอนาคต ซึ่งผลที่ได้ค่อนข้างจะแม่นย าและน ามาช่วยในการตัดสินในใจของมนุษย์ท าให้การ
ตัดสินใจมีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้น งานวิจัยในสหรัฐอเมริกาพบว่าการน าวิทยาศาสตร์สมัยใหม่มาช่วย

๑๒ สถาบันวิจัยและพัฒนารพีพัฒนศักดิ์ (๒๕๖๑). คู่มือส าหรับการประสานความร่วมมือระหว่างศาลยุติธรรม
ั่
กับหน่วยงานในกระบวนการยุติธรรมในการน าร่องปฏิรูปการปล่อยตัวชวคราวด้วยระบบประเมินความเสี่ยง และการ
ก ากับดูแลในชั้นปล่อยตัวชั่วคราว.หน้า 4