Page 429 - บทความทางวิชาการหลักสูตร ผู้พิพากษาหัวหน้าศาล รุ่นที่ 21

การท างานบริการสังคมหรือสาธารณะประโยชน์แทนการช าระค่าปรับ

กับผู้ต้องโทษคดียาเสพติด
Performing special service or public service on behalf of fine and the fined

person in narcotic case

เรวันต์ แก่นภักดี*
ผู้พิพากษาหัวหน้าคณะชั้นต้นในศาลจังหวัดขอนแก่น

Raywan Kanpugdee
Vice Presiding Judge of the Khon Kaen Provincial Court

บทน า

ตามนโยบายประธานศาลฎีกาประจ าปี พ.ศ. 2563 – 2564 ข้อ 2 สมดุล “สร้าง
ื่
ดุลยภาพแห่งสิทธิ”(นโยบายประธานศาลฎีกา ข้อย่อยที่ 2.1 ลดการคุมขังที่ไม่จ าเป็นในทุกขั้นตอน) เพอให้
การขับเคลื่อนนโยบายประธานศาลฎีกาดังกล่าวบรรลุวัตถุประสงค์ ในส่วนผู้กระท าความผิดซึ่งต้องค า
่
พิพากษาให้ช าระค่าปรับ และจะต้องถูกกักขังแทนค่าปรับเนื่องจากไม่สามารถช าระคาปรับ ประมวลกฎหมาย
ิ
อาญา บัญญัติถึงวิธีบังคับผู้กระท าความผิดที่ไม่ช าระค่าปรับตามค าพพากษาของศาลไว้ 3 ประการ คือยึด
ทรัพย์สินของผู้กระท าความผิดมาใช้ค่าปรับ หรือกักขังผู้กระท าความผิดแทนค่าปรับ โดยคิดอตรา 500
ั
ิ
บาท ต่อการกักขังหนึ่งวัน ผู้กระท าความผิดซึ่งศาลพพากษาลงโทษจ าคุกและปรับ โทษจ าคุกศาลให้รอการ
ิ
ลงโทษไว้ แม้จะไม่ต้องถูกจ าคุก แต่ยังมีโทษตามค าพพากษาในส่วนที่ต้องช าระค่าปรับ หรือผู้กระท าความผิด
ซึ่งศาลพพากษาลงโทษปรับ และผู้ต้องโทษนั้นๆ ไม่มีเงินช าระค่าปรับอาจถูกกักขังแทนค่าปรับ ต้องสูญเสีย
ิ
อิสรภาพโดยไม่สมควร ท าให้บุคคลในครอบครัวต้องเดือดร้อน และเป็นภาระรัฐต้องดูแลเพิ่มมากขึ้น ต่างจาก

ผู้กระท าความผิดที่ฐานะทางการเงินดีสามารถช าระค่าปรับได้โดยไม่เดือนร้อน ส านักงานศาลยุติธรรมเล็งเห็น
ความไม่เท่าเทียมกันของผู้กระท าความผิดแต่ละคน จึงน าแนวทางการท างานบริการสังคมหรือ

สาธารณประโยชน์แทนค่าปรับมาใช้แก่ผู้ต้องโทษปรับที่ไม่มีเงินช าระค่าปรับ โดยผู้กระท าความผิดที่สมัครใจ
ท างานบริการสังคมหรือสาธารณะประโยชน์แทนการช าระค่าปรับ คิดการท างาน 1 วัน แทนค่าปรับ 500

บาท หลักเกณฑ์ส าคัญที่ศาลใช้ในการพจารณาอนุญาติให้ท างานบริการสังคมหรือสาธารณะประโยชน์แทน
ิ
การช าระค่าปรับ พิจารณาถึงประวัติการกระท าความผิด การศึกษา อาชีพ ความรู้ ความเชี่ยวชาญ ครอบครัว

และสภาพแวดล้อม รวมทั้งข้อมูลส่วนบุคคลประการอน สภาพความผิด ความหนักเบาแห่งข้อหา ความ
ื่
รุนแรงของการกระท าความผิด สภาวะทางจิตใจ การกระท าความผิดโดยเจตนาหรือประมาท ความเสียหายที่

เกิดจากการกระท าความผิดฐานะการเงินของผู้ต้องโทษปรับ รายได้ ทรัพย์สิน ความเป็นอยู่ ภาระหนี้สินต่าง
ๆ ประกอบกันว่า ผู้นั้นมีเงินพอช าระค่าปรับในเวลาที่ยื่นค าร้องหรือไม่ สภาพความผิดที่อาจไม่ได้รับอนุญาต

ให้ท างานแทนค่าปรับได้แก่ ความผิดที่ได้กระท าไปด้วยเจตนาร้ายหรือทุจริตฉ้อฉล อนมีผลกระทบต่อ
ั
สาธารณชนส่วนรวม หรือความผิดที่กฎหมายมุ่งประสงค์จะลงโทษในทางทรัพย์สินต่อผู้กระท าผิดเพอมิให้
ื่

*นิติศาสตร์บัณฑิต มหาวิทยาลัยรามค าแหง, เนติบัณฑิตไทย