Page 127 - Xứ Đàng Trong_Li Tana
P. 127
CÁC THƯƠNG GIA NƯỚC NGOÀI 125
của VOC trong việc kinh doanh tơ là 119% từ Trung Hoa, 183%
từ Bengal và 186% từ Đàng Ngoài , do giá tơ ở Đàng Ngoài rẻ .
1
2
Chính sách đóng cửa của nhà nước Nhật Bản vào năm 1635
đáng lý ra phải đem lại cho người Hà Lan một cơ hội tốt hơn ở
Đàng Trong. Nhưng sự thể lại không xảy ra như vậy. Từ 1638
đến khi chúa Thượng Nguyễn Phúc Lan (trị vì 1635-1648) qua
đời, quan hệ giữa người Hà Lan với Đàng Trong đã trở nên
cực xấu (vì những lý do được bàn đến trong phụ lục 2). Tuy
nhiên, vào khoảng 1650, Hiền Vương (chúa Hiền), vị lãnh đạo
mới, muốn làm hòa với công ty Hà Lan, đã gửi một sứ điệp với
mục đích này qua Binggam, người đứng đầu người Hà Lan ở
Batavia . VOC đã phúc đáp bằng cách gửi Willem Verstegen tới
3
Đàng Trong và một hiệp ước đã được thỏa thuận vào ngày 08-
12-1651. Hiệp ước cho phép người Hà Lan một lần nữa buôn
bán “tự do và công khai”, “không bị nhòm ngó, và không phải
trả thuế nhập và xuất cảng. Người Hoa, người Bồ Đào Nha và
các người khác phải trả các thuế này” . Nhưng hiệp ước này
4
không hề có hiệu lực khiến người Hà Lan phải đóng cửa vĩnh
viễn đại lý của họ ở Faifo năm 1654.
Tơ lụa cũng lôi kéo người Anh tới Đàng Trong, vào buổi
đầu. Richard Cocks, chẳng hạn, viết: “...hằng năm số tơ được
đưa đến Đàng Trong (từ Trung Hoa) chắc chắn nhiều gấp hai
lần số tơ từ cả ba nơi cộng lại là Bantam, Pattania và Xiêm, và
không muốn thứ vải nào khác” . Tuy nhiên vẫn chưa có gì có
5
1 Ibid, trg.170. Bản tính toán của tôi từ các con số trong bài này.
2 Đáng lưu ý là tại Đàng Ngoài cũng như tại Indonesia, VOC thấy dễ dàng cộng tác hơn với những nhà
nước không quan tâm mấy tới thương mại và do đó cũng ít cạnh tranh với quyền lợi của người Hà Lan.
3 Theo người Việt Nam thì chính người Hà Lan đã đi bước trước. Xem Biên niên lịch sử cổ trung đại Việt
Nam, NXB Khoa học Xã hội, Hà Nội, 1987, trg. 314.
4 A. Reid, “The end of Dutch relations with Quinam, 1651-2” trong Li Tana & Anthony Reid, Southern
Vietnam under the Nguyễn, trg. 34.
5 Danvers, F.C. and Foster, William, Letters Received by the East India Company trong Its Servants in
the East, Sampson, Low, Marton & Co., London, 1896, quyển 4, trg.17.
www.hocthuatphuongdong.vn
