Page 30 - 23_LiryDram_2019

Zygmunt Krasiński
Budowanie
myśli
konserwa- tywnej
Andrzej Fabianowski
Romantyzm jest z wielu powodów wy- jątkową epoką w dziejach polskiej lite- ratury i myśli. Wyjątkowość ta wpisana jest
implicite w kształt tej epoki, ale też inaczej aktualizuje się w różnych stylach odbioru przeszłości. To znaczy, że interpretacja du- chowego dziedzictwa każdorazowo uzależ- niona jest od incydentalnego zapotrzebo- wania czasu historycznego, w którym owej interpretacji się dokonuje. Schodząc nieco z tego abstrakcyjnego piętra i sprowadza- jąc rzecz do konkretnych przykładów, można powiedzieć, że romantyzm polski swoją ka- rierę i znaczenie w tradycji polskiej zawdzię- cza temu, że przez większą część prawie dwustu lat dzielących nas od tej epoki po- zostawaliśmy w narodowej niewoli, ograni- czonej autonomii, półsuwerenności. Żadna
z tych sytuacji nie odpowiadała aspiracjom społeczeństwa, a najlepszy wyraz nieza- dowolenia odnajdywano w buntowniczych utworach romantycznych tytanów poezji. Romantyzm miał więc jakby wartość wie- lokrotną: po pierwsze – jako szacowna tra- dycja narodowo-wyzwoleńcza, po drugie – jako aktualizująca się wciąż matryca walki, bezkompromisowości, bezwzględnej alter- natywy idealizowanej wolności lub pięknej, honorowej śmierci. Po trzecie wreszcie, cho- ciaż nie zawsze dostatecznie zdawano sobie z tego sprawę, literatura polska w skali eu- ropejskiej swoje apogeum osiągnęła właśnie w czasach romantyzmu. W innych epokach, chłonąc kulturowe klimaty Zachodu, byli- śmy mniej lub bardziej opóźnieni, mieliśmy mniej lub bardziej utalentowanych pisarzy
28 LiryDram kwiecień–czerwiec 2019