Page 21 - 07_LiryDram

Miłość rządzi jej światem poetyckim w spo- sób niepodzielny: przejawia się to nie tylko w ustawicznym sięganiu przez poetkę po tematykę erotyczną, ale również w stoso- waniu określonych środków językowych i stylistycznych, w układzie i doborze słów, które w sposób najpełniejszy mogłyby wyra- zić jej ogromną pasję, niezwykle intensywne przeżywanie miłości. Safona pisze o miłości z ogromną prostotą i bezpośredniością, wy- raża swoje uczucia w sposób zwięzły i traf- ny, bardzo dosadny, bez egzaltacji i taniego sentymentalizmu.
Obok liryki miłosnej określoną grupę pie- śni w zbiorze utworów Safony tworzą tzw. epitalamia, pisane zazwyczaj z okazji za- mążpójścia którejś z uczennic-przyjaciółek. Pieśni te powstały, jak się wydaje, z myślą o publicznej recytacji podczas uroczystości weselnych. Były to utwory dość banalne pod względem tematycznym i stylistycz- nym, nasycone formami językowymi po- chodzącymi z dialektu eolskiego.
Zasługi i talent Safony wysoko oceniała cała starożytność. Jej wizerunkami zdobiono monety, na wazach przedstawiano ją w to- warzystwie Muz (dziesiątą Muzą nazwał ją w jednym z epigramów Platon), była dla Gre- ków po prostu Poetką, tak jak Poetą zwano Homera. W Rzymie inspirowała Katullusa, Horacego, Owidiusza. Jej wielkość dostrzegł i podkreślił Francesco Petrarka. Jan Kocha- nowski w Trenach nazwał Orszulkę imie- niem poetki: Safo słowiańska.
Losy i przeżycia Safony zafascynowały wie- lu wybitnych twórców europejskich. Pani de Staël i Franz Grillparzer poświęcili jej dramaty, dedykowali jej strofy m.in. By- ron, Giacomo Leopardi, Algernon Charles Swinburne, Rainer Maria Rilke, w Polsce
wileńscy Filomaci. W XX w. poetce z Les- bos poświęciła cykl swych wierszy Róże dla Safony Maria Pawlikowska-Jasnorzewska, a Anna Kowalska opowiadanie Safona. Mo- tywy safickie pojawiają się w poezji Jaro- sława Iwaszkiewicza, Romana Brandstaet- tera i Jarosława Marka Rymkiewicza.
Alkajos [gr. Alkajos, łac. Alcaeus], ur. ok. 620 r. p.n.e. Pochodził z Mityleny na Lesbos. Należał do arystokratycznej rodziny, zago- rzały zwolennik rządów i przywilejów swej klasy. Wraz z braćmi brał udział w walkach przeciwko tyranowi Mityleny Myrsilosowi, a później przeciwko jego następcy Pitta- kosowi, pod którego dowództwem walczył wcześniej z Ateńczykami o przylądek Si- geion. Co najmniej dwukrotnie przebywał na wygnaniu, m.in. odwiedził Egipt i Tra- cję. Ok. r. 580 p.n.e. pogodził się z Pittako- sem i powrócił do kraju.
Poezja Alkajosa przetrwała tylko we frag- mentach. Najważniejszą jej część stanowiły tzw. stasiotika przeznaczone do śpiewania w gronie przyjaciół, pieśni o zabarwieniu rewolucyjnym, w których znalazły wyraz pasje polityczne Alkajosa, nieubłagana nie- nawiść do tyranów i wola walki o odzyska- nie praw należnych arystokracji. Wzywał w tych utworach do boju przeciwko tyra- nom, którzy zagarnęli władzę na Lesbos, wyszydzał znienawidzonych uzurpatorów, wyrażał swoją rozpacz i niepokój o los nę- kanej wojną ojczyzny.
Osobną grupę liryków Alkajosa stanowiły hymny do bogów – Ateny, Hermesa, Apol- lona, Aresa, Erosa, a także herosów. Za- wierały one pochwały boskich adresatów, wyliczenie ich sławnych czynów oraz bła- gania o łaskę i pomoc w walce z wrogami
kwiecień-czerwiec 2015 LiryDram 19