Page 99 - 09_LiryDram

się dopełnień. Dopiero teraz, w takim kon- tekście metafizycznym, gdy, jak w wierszu pt. Umiera słowo, następuje: wyciszenie / miłości i śmierci/ aż po strzępy widnokrę- gu, możemy przyjrzeć się tytułowi tomu: Pamiątka po nieobecności. Tytuł, który jest intrygujący od samego początku, nie wy- jaśnia się wcale w prosty sposób w czasie lektury, ponieważ znaczenia słów gęstnieją nie tylko za sprawą doskonałych metafor, ale także ze względu na obrazy i zarysowa- ne opowieści, które mają dwoje równorzęd- nych bohaterów: śmierć i życie. A ponie- waż liryka osobista Stefana Jurkowskiego ze względu na adresata – wnikliwy czytel- nik od razu zorientuje się, że adresat nie jest jeden – może być pogrupowana w (co najmniej) trzy cykle, to do tytułu można się odnieść zarówno w kategoriach uniwersal- nych,gdyprzeżywamyrazem/koniec / świata, jak i osobistych, gdy po śmierci poety / zostaje niedokończony wiersz. Jest wszakże jeszcze trzecie metaforyczne, bar- dzo oryginalne znaczenie, które budzi we mnie tzw. dysonans poznawczy: jak może istnieć pamiątka po kimś, kto nigdy nie za- istniał? Słowo „nieobecność” jako katego- ria ogólna pojawia się na początku wiersza Światy wspólne:
jesteśmy w nieobecnościach bardziej niż przy sobie
w różnych światach
lecz w jednej przestrzeni
w której istniejemy prawdziwie
a z drugiej strony pojawia się, jak w wierszu bez tytułu (***) ciemne miasto bez latarni, jako kategoria ogólna słowo „pamięć”:
pamięć nasza – oddzielona
od nas samych – nic nie wiemy
Czy zatem w tytule wiersza mamy do czynienia z oksymoronem? Poprawność logiczna wymagałaby następującego ze- stawienia: pamiątka po obecności – i jeśli nawet zaczęły już funkcjonować w języku polskim zwroty: pamiątki po nieobecnych, w domyśle kiedyś żywych, to w odniesieniu do tytułu wydźwięk użytych rzeczowników jest nadal oryginalny i kontrowersyjny. Na- wet, jeśli jest tak, że: istniejemy w naszej wyobraźni – / jest całym wszechświatem (zdanie Poety, które wyraził w wierszu Wspólnie), to trudno sobie „przedstawić”, jak ma fizycznie wyglądać owa pamiątka po nieobecności. Może wskazówki należy szukać w utworze Szczelina, kiedy to Poeta wyznaje, że:
pomiędzy jestem a nie ma mnie zakrzywiona linia krajobrazu
ludzie zapamiętani na mgnienie twarzy wzruszenia niczym sekundy
– biegną zmieniają się niektóre
trwają dłużej – zapis śladów – książka
A zatem może to być i ów tom poetycki – pamiątka po nie-obecności jako zapis chwi- li, chociaż ta jest przelotna i w wierszu Do Muzy Poeta ostrzega:
nie możesz tutaj być nie możesz tutaj trwać w zmiennej przestrzeni wiersza
w trzęsieniu
metafory
październik-listopad 2015
LiryDram 97