Page 2 - bon-dia-aruba-20211025
P. 2

A2   LOCAL
                  Dialuna 25 OctOber 2021

            Thais Franken, MSc:

                Falta di placa no ta motibo pa no traha strategia pa industria creativo




            E  ta  un  momento  scur  pa  e  de-                                    Pero  los  di  e  tienda,  Cosecha  tabata  cos  a  pega,  hopi  hende  ta  reacciona
            saroyo  di  e  industria  cultural  na                                  duna  tayernan  y  aunke  cu  a  bisa  cu  emociona.  “Mi  tin  como  cuater  a
            Aruba.  Pa  Thais  Franken,  Msc                                        algun  di  e  tayernan  lo  continua,  re-  cinco aña caba ta papia cu ta ora pa
            docente  na  Universidad  di  Aru-                                      alidad  cu  e  ta  hopi  tristo  cu  un  or-  cuminza formalisa e CCI. Mi tin hopi
            ba  y columnista di Aruba Today                                         ganisacion  asina  no  tin  e  fondonan  tempo ta boga pa representacion for-
            riba e tema di diversificacion eco-                                     necesario pa continua cu un trabao di  mal di e sector. ATA, AHATA tur tin
            nomico  pa  medio  di  e  Industria                                     nivel pa e sector di industria creativo  un sienta na e mesa pero e sector di
            Cultural y Creativo, CCI, e hecho                                       na Aruba.”                           Cultura y Creatividad ta den bashi y
            cu ta  para actividadnan y ta cera                                      Es mas Cosecha a contribui hopi pa  no  tin  un  hende  cu  ta  representa  e
            e tiendanan di Cosecha ta un sla                                        durante e inicio di e pandemia, hen-  sector aki na esnan cu ta traha maneho
            pa e poco progreso riba e area aki.                                     denan por a continua y hasta hisa niv-  economico di Aruba,” Franken a bisa.
                                                                                    el di nan obranan di man.            “Mi  ta  compronde  cu  COVID-19
            Un area cu ta identifica como un di e                                                                        tabatin un impacto, cu tin landspak-
            pilarnan nobo pa diversificacion eco-                                   Ciere  Cosecha  a  habri  wowo  di  ket. Pero mi sa si cu tin opcion y es-
            nomico di Aruba, y sigur cu ta balor                                    hopi…spera                           pacio pa mas structura y por lo menos
            pa e SDG 11, unda Aruba a compro-                                       Mescos cu tur den e sector cultural,  reconoce e sector. No djis papia cu e
            mete pa preserva herencia cultural. Y                                   Cosecha  a  haya  su  sla  financiero  pa  ta un posibel pilar economico.”
            herencia  cultural  no  ta  unicamente                                  motibo di COVID-19, cu tabatin su
            locual a traha 100 aña pasa, tur locual                                 impacto  grandi  riba  sobrevivencia  Institutonan manera Banco Cen-
            ta crea den actualidad ta forma parti                                   di e sectornan. “E pregunta ta si, cu  tral mester duna aporte
            di e herencia cultural di e pais. Her-                                  berdad e museo ta cera, no tin baila-  Thais Franken a mustra cu na Aruba
            encia  ta  desaroya  continuamente  y   di bon calidad. Nos kier pa e produc-  mento, no tin expresion cultural tu-  tin mas di 8 aña ta papia  tocante CCI
            Nacionnan  Uni  ta  pone  enfasis  con   tonan cu local y turista ta cumpra ta   mando lugar awor aki. E unico ta na  como un sector economico, pero si e
            cultura ta impacta desaroyo di un so-  traha na man y ta refleha e herencia   Cas di Cultura, pues e impacto riba  sector mes no uni y tuma decision pa
            ciedad.                             cultural  di  Aruba.”  Segun  Franken   e  industria  creativo  ta  hopi  grandi.  haya e instancia pa representa nan, y
                                                ta hopi artista a haya oportunidad pa   Mi ta spera si cu e ciere di Cosecha ta  no ta midi e impacto di CCI, no lo
            “Pa un instituto asina importante pa   expone  nan  producto  y  talento  den   haci un impacto cu ta habri wowo di  logra nada. Banco Central di Aruba,
            e sector di CCI cay afo ta un shock.   forma  mas  profesionalmente.  “E  ta   stakeholders, esta Gobierno, nos co-  CBA, y Centraal Bureau di Estadis-
            Mi  no  a  kere  cu  e  lo  sosode  asina   un sla duro pa e hendenan aki. E pre-  munidad cu ta envolvi den CCI. E no  tica, CBS ta djis ehempel di institu-
            lihe,” Franken a bisa Bon Dia Aruba,   gunta  awor  ta  unda  e  artistanan  aki   ta un desaroyo cu ta uno so por carga.  tonan cu mester por haci e analisis-
            bisando cu berdad e tabata sa di e re-  lo  por  expone  nan  obranan  den  un   E ta rekeri esfuerso comun.”  nan aki y asina tambe duna seriedad
            tonan di Cosecha. “Mi a kere cu nan   manera profesional.”                                                   na e sector creativo. “Instancianan cu
            lo a down-size, pero nan a kita tur cos                                 Locual Franken ta bisa ta te awor cu  ta investiga mester por reconoce CCI
            den un solo tiro, y esey a crea e reac-                                                                      como  un  economia  aparte.  Nos  no
            cion emocional.”                                                                                             tin ningun data cuanto hende ta traha
                                                                                                                         den e sector, nos no tin data pa mus-
            E industria creativo tin hopi aspecto,                                                                       tra cuanto CCI ta contribui na Pro-
            for di musica pa cuminda, for di arte                                                                        ducto  Interno  Bruto  di  Aruba.  Tur
            te na informacion tecnologico (IT). Y                                                                        e datonan aki ta importante pa traha
            e industria di man di obra tambe ta                                                                          maneho.  Pues  tin  cos  structural  cu
            cay den dje, cu institucionnan manera                                                                        por tuma awor cu no ta costa placa.
            Nacionnan Uni ta considera parti di e                                                                        E ta nifica djis un cambio den men-
            herencia cultural di un nacion.  “Na                                                                         talidad, y con ta organisa pa haya mas
            Aruba nos a papia hopi riba herencia                                                                         informacion pa crea strategia.”
            cultural y su impacto y e sistema di
            sosten pa e industria creativo, cu ai-                                                                       Herencia Cultural
            nda ta den desaroyo. E sector di obra                                                                        Manera  a  mustra  caba  SDG  11  ta
            di man tabata, banda di esun di mu-                                                                          dirigi  na  preservacion  di  e  herencia
            sica tabata net un di e mas fuertenan                                                                        cultural cu ta inclui e forma di biba y
            den e sector di industria creativo. Nos                                                                      tambe e herencia natural. Tur tin nan
            a mira esaki como un opcion pa encu-                                                                         rol pa hunga den desaroyo di un pais
            rasha e creadornan den e sector aki pa                                                                       y un sociedad. “Industria Creativo ta
            hasta exporta.”                                                                                              e unico sector cu no tin ningun im-
                                                                                                                         pacto riba medio ambiente. E sector
            Producto di Aruba en bes di sou-                                                                             aki  ta  depende  unicamente  na  cre-
            venir barata di China                                                                                        atividad di e ser humano y no ta haci
            Esey tabata motibo tambe pakico Di-                                                                          ningun daño na medio ambiente.” Al
            reccion  pa  Asuntonan  Economico,                                                                           contrario.  E  lo  stimula  empleo  basa
            Comercio  y  Industria  a  cuminza                                                                           riba  habilidadnan  specifico  pa  por
            desaroya  strategia  pa  creacion  di  un                                                                    traha den e industria aki. E ta nifica
            CCI. Den tur e añanan a purba forti-                                                                         cu  no  tin  mester  di  trahadonan  na
            fica e strategia dor di introduci e ‘seyo’                                                                   cantidad. “E ta bay crea balor agrega
            oficial di Aruba pa tur producto crea                                                                        na  economia  cu  no  mester  depende
            na Aruba, pa asina distingui di tur e                                                                        e ora di trabao barata. Pues tin hopi
            souvenirnan di Aruba cu ta importa                                                                           faceta y bon aspecto di e desaroyo di
            di  entre  otro  China.  Direccion  di                                                                       CCI. Cu e ta bay tuma tempo? Esey
            Cultura ta encarga cu e programa di                                                                          sigur.  Pero  mester  cuminza  si.  Nos
            seyo, y esey ta continua. “Di e forma                                                                        ta  cana  atras  di  e  tendencia  interna-
            aki artistanan local a mira cu tin un                                                                        cional.  Tin  opcion  y  partnership  si
            balor  agrega.  Unabes  cu  expertonan                                                                       Gobierno,  NGO’s,  institucionnan
            riba tereno ta evalua e trabao y duna                                                                        y universidadnan ta cla pa uni forsa,
            e producto e seyo di Aruba, artistanan                                                                       comparti  conocemento  y  habilidad
            a  haya  oportunidad  pa  expone  nan                                                                        pa yega eynan. Pero e ta rekeri vision,
            creacion den e tiendanan di Cosecha.                                                                         maneho efectivo y cu Gobierno real-
            Esey tabata un manera pa stimula pa                                                                          mente ta busca strategia pa sostene e
            hisa profesionalidad. Nos kier e arte                                                                        desaroyo aki.”
   1   2   3   4   5   6   7